-
Τὰ βήματα τῆς μετανοίας
Τὸ δρᾶμα τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἀναζητᾶ τὴν ἐλευθερία του μακρυὰ ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἀντὶ νὰ ἐλευθερωθῆ ὑποδουλώνεται καὶ ἀποκτηνώνεται μᾶς περιγράφει ἡ περικοπὴ τοῦ Ἀσώτου, ποὺ παρουσιάζει ὁ κοινωνικὸς εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς.
-
«Χαίροις τῶν Ἀθηνῶν ἡ λαμπάς»
Χαίροις τῶν Ἀθηνῶν ἡ λαμπάς, ἡ ἐν τῶ βίῳ καιομένη καὶ φαίνουσα…, ἀνευφημεῖ ὁ ὑμνογράφος σ’ ἕνα ἀπὸ τὰ τροπάρια τῆς ἑορτῆς τῆς Ἁγίας Φιλοθέης ποὺ τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας, καὶ μάλιστα ἡ περιώνυμος πόλη τῶν Ἀθηνῶν, στὶς 19 Φεβρουαρίου. Πράγματι, ἡ Ἁγία σὲ ὅλη της τὴν ἐπίγεια ζωὴ ἔλαμψε διὰ τῶν ἀρετῶν τοῦ βίου της καὶ φώτισε τὸ σκότος τῆς σκλαβιᾶς καὶ τῆς ἀμαθείας διὰ τῆς κοινωνικῆς της προσφορᾶς. Διακρίθηκε γιὰ τὴν εὐσέβεια, τὴν σοφία, τὴν σεμνότητα, τὴν ὑπομονή, τὴν ἀγαπητική της προσφορά, κυρίως ὅμως γιὰ τὴν τόλμη καὶ τὴν ἀνδρεία της. Προέβαλε μάλιστα κάποιες ξεχωριστὲς ἀντιστάσεις, γιὰ τὶς ὁποῖες ἀξίζει ἰδιαιτέρως νὰ τὴν τιμοῦμε: α) Κατ’ ἀρχὰς ἀντιστάθηκε στὸ κοινωνικὸ κατεστημένο τῆς ἐποχῆς της καὶ κάθε ἐποχῆς. Αὐτή,…
-
Οἱ προϋποθέσεις τῆς συναντήσεως
Διάγομε ἤδη τὰ μεθέορτα τῆς μεγάλης καὶ κοσμοσωτηρίου ἑορτῆς τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου καὶ βιώνομε καὶ ἐμεῖς, στὸ πρόσωπο τοῦ Θεοδόχου Συμεῶνος καὶ τῆς Προφήτιδος Ἄννης, τὴν χαρὰ ὅλων τῶν ἀνθρώπων γιὰ τὴν συνάντησή των μὲ τὸν Κύριο, ὁ ὁποῖος «ἐπτώχυνε» γιὰ ἐμᾶς, γινόμενος ἄνθρωπος, γιὰ νὰ πλουτίσωμε ἐμεῖς μὲ τὴν θεότητά Του (Γρηγ. Θεολόγος). Ἔμπλεως τῆς μεγάλης αὐτῆς χαρᾶς ἀναφωνεῖ καὶ ὁ θεῖος ὑμνογράφος, στὸ Ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς, γιὰ τὸν Συμεῶνα: «Εὐφραίνου καὶ σύ, πρεσβῦτα δίκαιε, δεξάμενος ἐν ἀγκάλαις τὸν ἐλευθερωτὴν τῶν ψυχῶν ἡμῶν, χαριζόμενον ἡμῖν καὶ τὴν Ἀνάστασιν.» Εἶναι πολλὰ καὶ ποικίλα τὰ μηνύματα τῆς ἑορτῆς αὐτῆς καὶ δὲν εἶναι, ἀσφαλῶς, εὔκολο νὰ ἀναλυθοῦν ὅλα σὲ ἕνα σύντομο ἄρθρο. Γι’ αὐτό, μὲ ἀφορμὴ τὴν ἰδιότυπη αὐτὴν συνάντηση καὶ…
-
«Δεῦτε καὶ ἡμεῖς Χριστῷ συναντηθῶμεν»
«Δεῦτε, οὖν, καὶ ἡμεῖς Χριστῷ συναντηθῶμεν…», μᾶς προτρέπει ὁ θεῖος ὑμνογράφος σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ τροπάρια τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Ὑπαπαντῆς. Καὶ ὄχι μόνον «συναντηθῶμεν», ἀλλὰ καὶ «δεξώμεθα αὐτόν, οὗ τὸ σωτήριον ὁ Συμεὼν ἑώρακεν.» Ὑπάρχει, ἄραγε, ὡραιότερη προτροπὴ ἀπὸ αὐτήν, ἀγαπητοί μου; Ὄχι μόνον νὰ συναντηθοῦμε μὲ τὸν Κύριο, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸν δεχθοῦμε μέσα μας, νὰ δεχθοῦμε δηλαδὴ «τὸ σωτήριον», τὴν σωτηρία μας, ποὺ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Νὰ δεχθοῦμε Αὐτὸν ποὺ εἶδε μὲ τὰ μάτια του καὶ δέχθηκε στὶς ἀγκάλες του ὁ θεοδόχος Συμεών, γιὰ νὰ τὸν εὐλογήσῃ καὶ νὰ εὐλογηθῆ ἀπὸ Ἐκεῖνον, «ὡς ἔπρεπε», σύμφωνα μὲ τὸ ὑπέροχο Κοντάκιο. Ἔχομε ἀναφερθῆ σὲ ἄλλο μας ἄρθρο στὶς προϋποθέσεις τῆς εὐλογημένης αὐτῆς συναντήσεως μὲ τὸν Κύριο, γιὰ…
-
Ἐραστὲς ἀλλὰ καὶ ποιητὲς
Τοὺς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρας» τῆς τρισηλίου Θεότητος, τὶς «κιθάρες τοῦ Πνεύματος», τὰ «εὔλαλα στόματα τῆς ἀληθείας» τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 30 Ἰανουαρίου: τὸν σοφὸ Βασίλειο, τὸν θεολόγο Γρηγόριο καὶ τὸν κλεινό Ἰωάννη, «τῶν Ἱεραρχῶν τὴν Τριάδα», ἡ ὁποία «κατήρδευσε» (πότισε) μὲ τὰ νάματα τῆς θεογνωσίας ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη. Στὴν προσωπικότητα, μάλιστα, τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν συνδυάζονται παράλληλα καὶ ἁρμονικὰ ἡ δύναμη τοῦ πνεύματος, ἡ παρρησία τοῦ λόγου καὶ ἡ προσφορὰ ὅλης τῆς ὑπάρξεώς των πρὸς τὸν συνάνθρωπο, ἐξ οὗ καὶ ὁ κοινός των ἑορτασμός. Εἶναι ἀληθινὰ ἀξιοθαύμαστο ὅτι ὁ καθένας ἀπὸ τοὺς τρεῖς διέθετε συγχρόνως καὶ πνευματικὴ καλλιέργεια καὶ ψυχικὴ εὐαισθησία καὶ διάθεση γιὰ κοινωνικὴ προσφορά. Παραλλήλως, ὅμως, κατεῖχε κάποιο ἀπὸ αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ σὲ μεγαλύτερο βαθμό. Ἔτσι, ὁ μέγας…
-
ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ
Ο μοναχισμός αποτελεί για την Εκκλησία μας την αδιάκοπη εδώ και είκοσι αιώνες μοναδική πολιτεία, την οποία, λάμπρυναν, σε όλες τις εποχές, μεγάλες ασκητικές μορφές. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω, ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του μοναχισμού στην Ελλάδα τα νεώτερα χρόνια. Γεννήθηκε το 1500 στο χωριό Σκλάταινα Μουζακίου Καρδίτσας, τη σημερινή Δρακότρυπα. Γονείς του ήταν ο Νικόλαος και η Θεοδώρα πτωχοί, αλλά ευσεβείς άνθρωποι. Σε αυτούς χρωστούσε ο Διονύσιος την δική του ευσέβεια. Έβλεπαν στην κούνια του έναν φωτεινό σταυρό, εκτιμώντας ότι ο Θεός τον προόριζε για μεγάλες τιμές και προκοπή. Με τα πενιχρά μέσα που διέθεταν, φρόντισαν να τον σπουδάσουν, δείχνοντας μεγάλη έφεση για τα γράμματα. Του άρεσε να μελετά την Αγία…
-
Οἱ Καταβασίες τῆς Ὑπαπαντῆς
Οἱ Καταβασίες τῆς Ὑπαπαντῆς εἶναι πoίημα τoῦ Ἁγίoυ Κoσμᾶ τοῦ Μελωδοῦ, Ἐπισκόπoυ Мαϊoυμᾶ, καὶ ψάλλoνται ἀπὸ τὶς 15 Ἰανoυαρίoυ μέχρι τὴν ἀπόδοση τῆς ἑορτῆς, στὶς 9 Фεβρoυαρίoυ. Στὸ παρὸν ἄρθρο θὰ ἐπιχειρήσωμε μιὰ προσέγγιση τῶν ὑπερόχων αὐτῶν ὕμνων, ἐμβαθύνοντας στὸ θεολογικό των περιεχόμενο, μὲ ὄχημα τὴν θαυμάσια ἑλληνική μας γλῶσσα, τὴν θεραπαινίδα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὠδὴ α’, ἦχος γ’ Χέρσον ἀβυσσοτόκον πέδον ἥλιος ἐπεπόλευσέ ποτε﮲ ὡσεὶ τεῖχος γὰρ ἐπάγη ἑκατέρωθεν ὕδωρ λαῷ πεζοποντοποροῦντι καὶ θεαρέστως μέλποντι. Ἄσωμεν τῷ Κυρίω﮲ ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται. Ὁ εἱρμὸς τῆς α’ ὠδῆς ἀναφέρεται, ὅπως καὶ ἡ παλαιὰ βιβλικὴ ᾠδή, στὸ θαυμαστὸ γεγονὸς τῆς μετατροπῆς τῆς θαλάσσης σὲ ξηρὰ κατὰ τὴν διάβαση τῶν Ἰσραηλιτῶν (Ἔξ., 14, 22). Μὲ τὴν λέξη «ἀβυσσοτόκος» ὁ ὑμνογράφος παρομοιάζει τὸν…
-
ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΟΣ
Παρακολουθῆστε στὴν ΕΡΤ 2 τὸ Σάββατο 30 καὶ τὴν Κυριακὴ 31 Δεκεμβρίου δύο ἀπὸ τὰ ἐπεισόδια τῆς σειρᾶς Ντοκιμαντὲρ τῆς Μαρίας Παπαλιοῦ «Τὸ σωματίδιο τοῦ Θεοῦ» & «Μέγας Βασίλειος: Τὸ λιοντάρι τοῦ Χριστοῦ». Ἀναλυτικότερα: Λίγα λόγια γιὰ τὴν σειρὰ ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΟΣ: Η σειρά «Δεν είσαι μόνος» είναι ένα ταξίδι στο χρόνο και στο χώρο,ένα οδοιπορικό σε τόπους θαμμένους στη λήθη. Περιλαμβάνει 10 επεισόδια και πραγματεύεται πανανθρώπινες αξίες που εκφράστηκαν σε κοινωνίες του παρελθόντος,στηριγμένη στα Πατερικά κείμενα, το Ευαγγέλιο, σε κείμενα θεωρητικά, φιλοσοφικά, δοξαστικά, πολλές φορές προφητικά. Αυτά τα κείμενα, που περιέχουν την πείρα και τη σοφία αιώνων, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, συνδιαλέγονται γόνιμα με την εποχή μας δίνοντας τη δική τους απάντηση στα σημερινά προβλήματα του ανθρώπου. Μπορεί…
-
Ὁ ἀληθινὰ πλούσιος
Μιὰ ἀπὸ τὶς διδακτικώτερες παραβολὲς μᾶς παρουσιάζει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Ε’ Κυριακὴ Λουκᾶ. Καὶ μάλιστα εἶναι μιὰ παραβολὴ ποὺ ἀναφέρει μόνον ὁ Λουκᾶς ἀπὸ τοὺς τέσσερις Εὐαγγελιστές, διότι, ὅπως λέγει χαρακτηριστικὰ ὁ Χρυσόστομος, ἐὰν ἀνέφεραν ὅλοι τὰ ἴδια ἢ περίπου τὰ ἴδια, δὲν θὰ ὑπῆρχε ἀνάγκη οὔτε ἐνδιαφέρον νὰ διαβάσωμε καὶ τοὺς ὑπολοίπους. Τὸ γεγονός, πάντως, ὅτι εἰδικὰ ὁ Λουκᾶς ἀναφέρει αὐτὴν τὴν παραβολὴ ἔχει νὰ κάνῃ καὶ μὲ τὴν κοινωνικὴ διάσταση τοῦ Εὐαγγελίου του, ὅπως καὶ ἄλλοτε ἔχομε ἀναφέρει. Ὁ Λουκᾶς, καὶ λόγῳ τῆς ἰδιότητός του ὡς ἰατροῦ, ἐνδιαφέρεται ἰδιαιτέρως γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ προβλήματα ποὺ προξενοῦνται στὴν κοινωνία ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη ἐκμετάλλευση καὶ ἀδιαφορία, τὴν ἐγωπάθεια, τὴν ὑλόφρονα συμπεριφορά﮲ γι’ αὐτὸ ἐκεῖνος μόνον ἀναφέρει τὶς…
-
Καθολικὸς Ἅγιος ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος
Τὸν Ἅγιο Ἰάκωβο τὸν Ἀδελφόθεο, τὸν πρῶτο ἐπίσκοπο Ἱεροσολύμων, τὸν μορφωτικὸ καὶ κοινωνικὸ διδάσκαλο ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν 23η Ὀκτωβρίου κάθε χρόνο καὶ καλεῖ ἐμᾶς, ὅλους τοὺς πιστούς, νὰ ὑμνήσωμε ἐπαξίως «τὸν πρωτόθρονον, τῆς Ἐκκλησίας τὸν φωστῆρα, τὸν φερωνύμως Δίκαιον, ὡς Ἱεράρχην καὶ θεῖον κήρυκα». Σὲ ὅλα πρῶτος καὶ μάλιστα στὸν μεγαλύτερο βαθμὸ ἀνεδείχθη, πράγματι, ὁ Ἰάκωβος, «Ἱεράρχης πρώτιστος, Ἀπόστολος μέγιστος, σοφὸς ὑποφήτης (ἑρμηνευτὴς τοῦ θείου θελήματος) καὶ μάρτυς τῆς ἀληθείας», ἕνας ἀληθινὰ καθολικὸς Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐκφραστὴς καὶ τῶν τριῶν ἐπιμέρους διακονιῶν της, τῆς πνευματικῆς, τῆς μορφωτικῆς καὶ τῆς κοινωνικῆς διακονίας. Ὅπως, ἐξ ἄλλου, ἀναφέρεται στὸ Συναξάρι τῆς ἡμέρας, ὁ Ἰάκωβος «πρῶτος Ἐπίσκοπος ἐν Ἱεροσολύμοις ἐγένετο παρ’ αὐτοῦ τοῦ Κυρίου χειροτονηθείς, καὶ πρῶτος τὴν θείαν λειτουργίαν ἔγραψε…
-
Ἐμεῖς θὰ ἀκούσωμε τὴν φωνή Του;
Ὁ Κύριός μας, ἔχοντας πλέον ξεκινήσει τὴν ἐπίγεια δράση Του, πορεύεται μὲ τοὺς μαθητές Του, διέρχεται ἀπὸ πόλεις καὶ χωριὰ καὶ στὸν δρόμο Του νόσους ἀποδιώκει, λεπροὺς καθαρίζει, χωλοὺς καὶ κωφοὺς θεραπεύει, σὲ τυφλοὺς δίνει τὸ φῶς Του, ἀκόμη καὶ νεκροὺς ἀνεγείρει. Ἕνα τέτοιο θαῦμα, μιὰ νεκρανάσταση, παρουσιάζει τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Γ’ Κυριακῆς τοῦ Λουκᾶ (ζ’ 11-16). Πλῆθος κόσμου συνοδεύει τὸν Κύριο στὴν πορεία Του. Καθώς, λοιπόν, πλησιάζει στὴν πόλη Ναῒν τῆς Γαλιλαίας, ἀπαντάει ἄξαφνα («ἰδού») μιὰ ἐξόδιο πορεία: «ἐξεκομίζετο τεθνηκώς, υἱὸς μονογενὴς τῇ μητρὶ αὐτοῦ﮲ καὶ αὕτη ἦν χήρα.» (ὅ. π. 12) Ξάφνιασμα νὰ συναπαντιέται ἡ ζωὴ μὲ τὸν θάνατο﮲ ἀλλὰ καὶ τὸ θέαμα διπλᾶ θλιβερό: Ὁ τεθνηκὼς εἶναι μονογενὴς υἱὸς μιᾶς χαροκαμένης χήρας. Ὁ θάνατος τῆς πῆρε καὶ…
-
Νὰ γίνωμε ἀληθινὰ παιδιά Του
Μετὰ ἀπὸ τὴν κλήση τῶν πρώτων μαθητῶν Του ὁ Κύριος ξεκινάει τὴν ἐπίγεια δράση Του, θέτοντας τὶς βάσεις τῆς διδασκαλίας Του στὴν ἐπὶ τοῦ Ὄρους ὁμιλία, μέρος τῆς ὁποίας ἀποτελεῖ τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Β’ Κυριακῆς τοῦ Λουκᾶ. Προκειμένου νὰ προσεγγίσῃ τὰ πλήθη ποὺ διψοῦν νὰ ἀκούσουν τὸν λόγο Του καὶ νὰ θεραπευτοῦν ἀπὸ Αὐτὸν σωματικὰ καὶ ψυχικά, «ἀνέβη εἰς τὸ ὄρος καὶ ἐδίδασκεν αὐτούς» (Ματθ., ε’ 1-2), ἤ, ὅπως ἀναφέρει ὁ Λουκᾶς, «ἔστη ἐπὶ τόπου πεδινοῦ… καὶ ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ… ἔλεγε» (Λουκ., στ’ 17-20). Ὁ λόγος Του εἶναι παρηγορητικός, στάζει σὰν βάλσαμο στὶς καρδιὲς τῶν πτωχῶν, ὑλικὰ καὶ πνευματικά, τῶν πεινώντων, τῶν κλαιόντων, τῶν ὀνειδιζομένων καὶ διωκομένων ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός Του. Εἶναι, ὅμως, καὶ ἀνατρεπτικὸς ὁ λόγος τοῦ Κυρίου.…
-
Ο Άγιος Απόστολος & Ευαγγελιστής Ιωάννης
Ο απόστολος και ευαγγελιστής Ιωάννης ανήκει στα ιερά εκείνα πρόσωπα που αποτελούσαν το στενό κύκλο των μαθητών του Κυρίου. Μάλιστα αναφέρεται ως «ο μαθητής ον ηγάπα ο Ιησούς» (Ιωάν.13,23). Ήταν γιος του Ζεβεδαίου και της Σαλώμης (Ματθ.4,21. Μαρκ.15,40) και αδελφός του αποστόλου Ιακώβου. Η μητέρα τους ήταν πιθανότατα συγγενής, ίσως εξαδέλφη της Θεοτόκου, που σημαίνει ότι οι δυο αδελφοί απόστολοι ήταν κατά σάρκα εξαδέλφια του Κυρίου και σ’ αυτό ίσως έγκειται η οικειότητά τους με Αυτόν, ιδιαίτερα του Ιωάννη. Ο Ιωάννης, μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο, ζούσαν με την οικογένειά τους στην Γαλιλαία και διατηρούσαν επικερδή και εύρωστη αλιευτική επιχείρηση, έχοντας δικό τους πλοίο και εργάτες (Μαρκ.1,20). Φαίνεται πως οι οικογένεια τους ήταν εύπορη. Αυτό συμπεραίνεται από το…
-
Ἐμεῖς θὰ Τὸν δεχθοῦμε στὸ πλοῖο τῆς ζωῆς μας;
Ὅπως τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου, κατὰ τὴν θερινὴ περίοδο, ξεκινάει μὲ τὴν ἀρχὴ τῆς διδασκαλίας τοῦ Κυρίου καὶ τὴν κλήση τῶν πρώτων μαθητῶν «παρὰ τὴν λίμνην τῆς Γεννησαρέτ» (Ματθ., δ’ 18-23), ἔτσι καὶ τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Λουκᾶ, κατὰ τὴν φθινοπωρινὴ περίοδο, ξεκινάει καὶ πάλι «ἀπὸ τὴν ἀρχή», μὲ τὴν κλήση τῶν πρώτων μαθητῶν ἀπὸ τὸν Κύριο «παρὰ τὴν λίμνην Γεννησαρέτ» (Λουκ. ε’ 1). Ἐξ ἄλλου, στὴν λειτουργική μας ζωή, ὑπάρχει πάντοτε ἀντιστοιχία μεταξὺ φυσικῶν καὶ πνευματικῶν γεγονότων. Ἔτσι, ἀκριβῶς μετὰ ἀπὸ τὴν Πεντηκοστή, ὅταν ξεκινάει ὁ λειτουργικὸς κύκλος τῆς Ἐκκλησίας μας, μᾶς «ὑποδέχεται» ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος, ἀναφερόμενος στὴν διδασκαλία τοῦ Κυρίου στὴν «Καπερναοὺμ τὴν παραθαλασσίαν», στήν «Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, πέραν τοῦ Ἰορδάνου», γιὰ νὰ διαφωτίσῃ «τὸν λαὸν τὸν καθήμενον ἐν…
-
Άγιος Άνθιμος Κουρούκλης: Ο Αόμματος Φλογερός Ιεραπόστολος
Βασικό στοιχείο της εκκλησιαστικής μας ζωής είναι η ιεραποστολή. Η διδαχή των αρχών της σώζουσας πίστεώς μας, σε ανθρώπους που είτε δε γνώρισαν την διδασκαλία του Χριστού, είτε την γνώρισαν πλημμελώς. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας ενέταξαν στην ποιμαντική τους διακονία και την ιεραποστολή. Ένας μεγάλος ιεραπόστολος υπήρξε και ο όσιος Άνθιμος Κουρούκλης ο τυφλός, από την Κεφαλονιά. Γεννήθηκε στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς στα 1717 από την ευσεβή οικογένεια του ναυτικού Ιωάννη και της Αντζουλέττας Κουρούκλη – Ψωμά. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Αθανάσιος. Όντας παιδί ακόμη χτύπησε θλίψη της ζωή του, προσβλήθηκε από τη φοβερή, για την εποχή εκείνη, ασθένεια της ευλογιάς, η οποία τον τύφλωσε. Η ευσεβής μητέρα του εναπόθεσε τις ελπίδες της στο Θεό, η οποία προσευχόταν…
