-
Ζωηφόρος Σταυρὸς καὶ θανατηφόρα ἁμαρτία
«Χαίροις ὁ ζωηφόρος Σταυρός», ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνωδὸς στὰ τροπάρια τῆς ἑορτῆς τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, καὶ συνεχίζει: «…ἡ θύρα τοῦ Παραδείσου, ὁ τῶν πιστῶν στηριγμός, τῆς Ἐκκλησίας τὸ περιτείχισμα». Ζωηφόρο ἀποκαλεῖ τὸν Σταυρὸ ὁ ὑμνωδὸς καὶ δι’ αὐτοῦ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, διότι χάρη στὸν καρπὸ τοῦ Σταυροῦ, στὴν γεύση δηλαδὴ τοῦ «ξύλου τῆς ζωῆς», τοῦ Χριστοῦ, γευτήκαμε ἐμεῖς οἱ ἀπόγονοι τῶν πρωτοπλάστων ὄχι τὴν πικρὰ γεύση τοῦ θανάτου ἀλλὰ τὴν γλυκιὰ ἡδονὴ τῆς ζωῆς. Ὁ Σταυρός, λοιπόν, μὲ τὴν ἄνοδο τοῦ Κυρίου πάνω Του, ἀνανοηματοδοτεῖται καὶ ἀπὸ σύμβολο θανάτου γίνεται σύμβολο τῆς ζωῆς, ἀπὸ σύμβολο ἐσχάτης ταπεινώσεως καὶ ἐξευτελισμοῦ γίνεται σύμβολο ἀνορθώσεως καὶ τιμῆς, ἀπὸ φονικὸ ὄργανο γιὰ τοὺς ἁμαρτωλούς γίνεται…
-
«Νέαν ἔδειξεν κτίσιν…»
Μὲ τὴν φράση αὐτὴν ξεκινοῦν οἱ Γ’ Χαιρετισμοὶ στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, τὴν Παναγία Μητέρα μας. Ὡς πρὸς τὸ περιεχόμενο, οἱ 12 Οἴκοι ἀπὸ τὸ Ν ἕως τὸ Ω, ἡ Γ’ δηλαδὴ καὶ ἡ Δ’ Στάση τῶν Χαιρετισμῶν, ἀναφέρονται στὸ κοσμοσωτήριο ἔργο τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Κυρίου καὶ στὴν μεγάλη βοήθεια ποὺ προσφέρει ἡ Θεοτόκος στὸ ἔργο αὐτό. Μὲ τὴν ἐμφάνιση τῆς νέας κτίσεως, ποὺ ἐγκαινίασε ὁ Κτίστης καὶ Δημιουργὸς μὲ τὴν Ἐνανθρώπισή Του, ὁ Κύριος μᾶς δείχνει, χωρὶς νὰ μᾶς ἐπιβάλλῃ, τὸν τρόπο τῆς δικῆς μας ἀναγεννήσεως, ἐὰν φυσικὰ ἀκολουθήσωμε τὸν δρόμο ποὺ μᾶς ὑποδεικνύει. Ἐκεῖνος κατεβαίνει ἀπὸ τὸν οὐρανό, γίνεται ἄνθρωπος «διὰ τὴν ἡμῶν σωτηρίαν», «ἵνα τὸν ἄνθρωπον Θεὸν ἀπεργάσηται»,…
-
«Χαλάσωμεν τὴν στέγην τοῦ νοός»
«Ὀρθοδοξίας φωστῆρα», «Ἐκκλησίας στήριγμα», ἀποκαλεῖ ὁ ὑμνογράφος τὸν Γρηγόριο Παλαμᾶ, τὸν Ἅγιο ποὺ τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Β’ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, ὄχι γιὰ τὰ ὀνομαστήριά του, αὐτὴν τὴν φορά, ἀλλὰ γιὰ τὴν προσφορά του στὴν στήριξη τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἔναντι τῶν κακοδοξιῶν τῆς Δύσεως. Πράγματι, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος κατάφερε νὰ συνενώσῃ στὴν σκέψη καὶ στὸ ἔργο του ὅλη τὴν προηγούμενη πατερικὴ παράδοση, τῶν 14 αἰώνων τῆς Ὀρθοδοξίας μας, καὶ νὰ καταστῆ «πράξεως ὄργανον» καὶ «θεωρίας ἀκρότης». Ἄλλωστε, κατὰ τὴν ἔκφραση ἑνὸς ἄλλου Γρηγορίου (Θεολόγου), «Πρᾶξις ἐπίβασις θεωρίας», δηλαδὴ ἡ πρακτικὴ ἄσκηση ἀποτελεῖ τὴν βάση γιὰ τὴν θεωρία, τὴν ἐμπειρία καὶ τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἐδῶ ἀκριβῶς ἔγκειται ἡ δυσκολία…
-
Λιμὴν ἡμῖν, γενοῦ, Δέσποινα
«Λιμὴν ἡμῖν γενοῦ θαλαττεύσουσι, καὶ ὁρμητήριον, ἐν τῷ πελάγει τῶν θλίψεων καὶ τῶν σκανδάλων πάντων τοῦ πολεμήτορος». Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ ἀπευθύνεται ὁ ὑμνογράφος τοῦ Κανόνος τῶν Χαιρετισμῶν στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο (3ο τροπάριο ΣΤ’ ὠδῆς) καὶ τὴν προσκαλεῖ καὶ τὴν παρακαλεῖ νὰ γίνῃ τὸ λιμάνι μας καὶ τὸ ὁρμητήριό μας, τὸ ἀσφαλές μας καταφύγιο στὶς θλίψεις καὶ στὶς συμφορὲς τοῦ βίου μας. Μία οἰκεία εἰκόνα ἀπὸ τὴν φύση καὶ τὴν ζωὴ τῶν ναυτιλλομένων μᾶς προβάλλει ὀ ποιητής, τὴν εἰκόνα τοῦ λιμένος. Τί ἄλλο ὀνειρεύονται οἱ ἄνθρωποι ποὺ ταξιδεύουν στὴν θάλασσα ἀπὸ ἕνα ἀσφαλὲς καὶ ἀπάνεμο λιμάνι, γιὰ νὰ ἀράξουν μετὰ ἀπὸ ἕνα μακρυνό, κοπιαστικὸ καὶ κάποτε έπικίνδυνο ταξίδι; Ἔτσι καὶ…
-
Ἔρχου, ἴδε καὶ εἰπέ
«Ἔρχου καὶ ἴδε»: Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια προσκαλεῖ ὁ Φίλιππος τὸν Ναθαναὴλ νὰ γνωρίσῃ τὸν Κύριο, στὸ αὐριανὸ Εὐαγγέλιο. Εἶχε προηγηθῆ ἡ δική του συνάντηση μαζί Του, στὴν ὁποία ἀνταποκρίθηκε προθύμως. Ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης (Ἰωάν., Α’ 43-44) ἀναφέρει ἁπλῶς ὅτι ὁ Φίλιππος καταγόταν ἀπὸ τὴν Βησθαϊδά, «ἐκ τῆς πόλεως Ἀνδρέου καὶ Πέτρου». Φαίνεται πὼς τὸ ἑλληνικό-ἑλληνιστικὸ περιβάλλον τῆς Βησθαϊδᾶ στὴν Γαλιλαία ἀποτελεῖ ἱκανὴ καὶ ἐπαρκῆ συνθήκη γιὰ τὴν ἀνταπόκριση τῶν μαθητῶν στὸ κάλεσμα τοῦ Ἰησοῦ, ἀφοῦ οἱ τέσσερις πρῶτοι μαθητὲς προέρχονται ἀπὸ αὐτὸ καὶ ὅλοι, μόλις τὸν συναντοῦν, ἀναφωνοῦν «εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν». Ὁ Χριστὸς λοιπὸν ἀποκαλύπτεται σὲ ἐκείνους ποὺ τὸν ζητοῦν. Μόλις ὅμως τὸν εὑρίσκουν, σπεύδουν νὰ τὸ μαρτυρήσουν καὶ…
-
Χαῖρε, δι’ ἦς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει
Μέσα στὴν πένθιμη περίοδο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς προβάλλει ἡ χαρμόσυνη Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν στὴν ὑπεραγία Θεοτόκο. Αὐτὸ δὲν εἶναι καθόλου παράδοξο, ἐὰν σκεφθοῦμε ὅτι ἡ χαρμολύπη διαποτίζει ὅλη τὴν λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ μάλιστα τὴν κατ’ ἐξοχὴν αὐτὴν περίοδο τοῦ πένθους καὶ τῆς μετανοίας. Μὴν ξεχνᾶμε ἄλλωστε ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας στὴν ἀρχὴ αὐτῆς τῆς εὐλογημένης περιόδου μᾶς καλεῖ νὰ εἰσέλθωμε «φαιδρῶς» καὶ «ἐντρυφῶντες» στὶς πνευματικὲς ἀρετές, ὥστε, ἀφοῦ τὶς ἀπολαύσωμε πλουσιοπάροχα, ἀγωνιζόμενοι νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ φτάσουμε καὶ στὸ ἅγιο πάσχα «πνευματικῶς ἀγαλλόμενοι». Ἔτσι, λοιπόν, μέσα ἀπὸ τὴν ἐκκοπὴ τῶν οἰκείων παθῶν καὶ τὴν ἐξάσκηση στὶς ἀντίστοιχες ἀρετές ὁραματιζόμαστε καὶ τὴν ἀνάσταση. Δὲν νοεῖται ἀνάσταση χωρὶς…
-
«Ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός»
Ἡ προπαρασκευαστικὴ περίοδος τοῦ Τριῳδίου ὁλοκληρώνεται τὴν Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς. Ἔχοντας λοιπὸν ἀσκηθῆ πρῶτα στὶς βασικές ἀρετές τῆς ταπεινώσεως (Κυριακή Τελώνου & Φαρισαίου), τῆς μετανοίας (Κυριακή τοῦ Ἀσώτου), τῆς φιλαδελφείας (Κυριακή τῆς Κρίσεως/τῶν Ἀπόκρεω), τῆς διακρίσεως & συγχωρήσεως (Κυριακή τῆς Τυρινῆς), εἰσερχόμαστε καὶ στὸ κυρίως στάδιο τῶν ἀρετῶν, ὅπου θὰ ἐντείνωμε τὸν ἀγῶνα μας καὶ θὰ αὐξήσωμε τὴν ἄσκησή μας, ποὺ θὰ μᾶς ὁδηγήσῃ στὴν κορύφωση, δηλαδὴ στὸν Σταυρὸ καὶ στὴν Ἀνάσταση, ποὺ μποροῦν, σὺν Θεῷ, νὰ γίνουν καὶ δικός μας Σταυρὸς καὶ προσωπική μας Ἀνάσταση. Ἐφ’ ὅσον λοιπὸν ἡ Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς εἶναι τὸ πρόπυλο τῆς εἰσόδου μας στὴν κυρίως περίοδο τοῦ Τριῳδίου, στὴν ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή,…
-
Αὐστηρός ἀλλὰ καὶ δίκαιος Κριτὴς
Τὴν «φοβεράν ἡμέραν» τῆς Κρίσεως προβάλλει σήμερα, τρίτη Κυριακή τοῦ Τριωδίου, ἡ Ἐκκλησία μας. Πράγματι, ἡ ὑμνολογία εἶναι γεμάτη ἀπὸ λέξεις καὶ φράσεις ποὺ παραπέμπουν στὸ καθοριστικὸ αὐτὸ γεγονὸς τῆς μελλούσης κρίσεως. «Ὅταν μέλλῃς ἔρχεσθαι, κριτά δικαιότατε, ποταμός πύρινος πρὸ τοῦ σοῦ βήματος ἕλκει ἅπαντας…», «διηχήσει δὲ ἡ κοιλὰς ἅπασα φοβερῷ βρύγματι τοῦ κλαυθμῶνος», «ἠχήσουσι σάλπιγγες, κενωθήσονται τάφοι καὶ ἐξαναστήσεται τῶν ἀνθρώπων τρέμουσα φύσις ἅπασα». Σὲ ἕνα μάλιστα ἀπὸ τὰ Ἐξαποστειλάρια ὁ ὑμνωδός ἀναφωνεῖ μὲ δέος: «καὶ τίς ὑποίσει (=ὑποφέρει) τὸν φόβον τῆς παρουσίας εκείνου; ἡμέρα γὰρ θυμοῦ ἐστι καὶ κλίβανος καιόμενος…». Ἀναρωτιέται εὐλόγως ὁ καθ’ ἕνας. Πῶς εἶναι δυνατὸν ὁ φιλεύσπλαχνος καὶ φιλάνθρωπος Κύριος ποὺ τὶς δύο προηγούμενες Κυριακὲς…
-
«Χαίροις τῶν Ἀθηνῶν ἡ λαμπάς»
«Χαίροις τῶν Ἀθηνῶν ἡ λαμπάς, ἡ ἐν τῶ βίῳ καιομένη καὶ φαίνουσα», ἀνευφημεῖ ὁ ὑμνογράφος σ’ ἕνα ἀπὸ τὰ τροπάρια τῆς ἑορτῆς τῆς Ἁγίας Φιλοθέης ποὺ τιμάει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας καὶ μάλιστα ἡ περιώνυμος πόλη τῶν Ἀθηνῶν. Πράγματι, ἡ Ἁγία σὲ ὅλη της τὴν ἐπίγεια ζωὴ ἔλαμψε διὰ τῶν ἀρετῶν τοῦ βίου της καὶ διὰ τῶν κοινωνικῶν της ἔργων. Διακρίθηκε γιὰ τὴν εὐσέβεια, τὴν σοφία, τὴν σεμνότητα, τὴν ὑπομονή, τὴν ἀγαπητική της προσφορά, κυρίως ὅμως γιὰ τὴν τόλμη καὶ τὴν ἀνδρεία της. Προέβαλε μάλιστα κάποιες ξεχωριστὲς ἀντιστάσεις, γιὰ τὶς ὁποῖες ἀξίζει ἰδιαιτέρως νὰ τὴν τιμοῦμε: α) Κατ’ ἀρχὰς ἀντιστάθηκε στὸ κοινωνικὸ κατεστημένο τῆς ἐποχῆς της καὶ κάθε ἐποχῆς. Αὐτή,…
-
Ὁ ἀγωνιστὴς τῆς εἰρήνης
«Εἰρήνη φίλη, τὸ γλυκὺ καὶ πρᾶγμα καὶ ὄνομα.» Γρηγόριος ὁ Θεολόγος Ἔτσι ἀποκαλεῖ σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς λόγους του ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τὴν εἰρήνη: φίλη, δηλαδὴ ἀγαπημένη. Καὶ συνεχίζει: «Εἰρήνη φίλη, τὸ ἐμὸν μελέτημα καὶ καλλώπισμα.» Ἀποκαλεῖ ἑπομένως τὴν εἰρήνη ὄχι μόνον ἀγαπημένη ἀλλὰ καὶ στολίδι καὶ φροντίδα. Πράγματι, ὁ Γρηγόριος δὲν ὑπῆρξε μόνον μέγας Θεολόγος ἀλλὰ καὶ θερμὸς ἀγωνιστὴς τῆς εἰρήνης. Ἰδιαίτερα εὐαίσθητη φύση ὀ ἴδιος πληγωνόταν ἀπὸ τὶς ἔριδες ποὺ συντάρασσαν τότε τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, εἴτε αὐτὲς προέρχονταν ἀπὸ αἱρετικοὺς εἴτε προέρχονταν ἀπὸ ὁμονοοῦντες! Συνέταξε ἔτσι τρεῖς ἐξαίρετους «Εἰρηνικούς λόγους», ποὺ συνιστοῦν ἕνα ἀληθινὸ διαμάντι τόσο γιὰ τὴν ὑπέροχη γλῶσσα ὅσο καὶ γιὰ τὸ βαθύ…
-
Ἐραστὲς τοῦ Λόγου ἀλλὰ καὶ ποιητὲς οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες
Τοὺς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρες» τῆς τρισηλίου Θεότητος, τὶς «κιθάρες τοῦ Πνεύματος» ποὺ «εἰς πᾶσαν τὴν γῆν» ἐξέπεμψαν τὸν θεῖο λόγο, τὰ «εὔλαλα στόματα τῆς ἀληθείας» ποὺ μὲ παρρησία διακήρυξαν τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ ἑορτάζομε σήμερα: τὸν σοφὸ Βασίλειο, τὸν θεολόγο Γρηγόριο καὶ τὸν κλεινό Ἰωάννη, «τῶν Ἱεραρχῶν τὴν Τριάδα». «Οὐκ εἰσὶν λαλιαί, οὐδὲ λόγοι, ὧν οὐχὶ ἀκούονται αἱ φωναὶ αὐτῶν» (Στιχηρὸ τοῦ Ἑσπερινοῦ), ἀναφωνεῖ μὲ θαυμασμὸ ὁ ὑμνωδός. Πράγματι, στὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης ἀντήχησε ἡ λαλιά τους καὶ «τὴν κτίσιν πᾶσαν» μὲ τὰ νάματα τῆς θεογνωσίας πότισε ὁ λόγος τους. Δὲν ὑπάρχουν, ἀλήθεια, πολλὲς μορφὲς στὴν ἱστορία ποὺ νὰ ἐμφανίζουν ταυτόχρονα τὴν δύναμη τοῦ πνεύματος, τὴν παρρησία τοῦ λόγου…
-
Μέγας Φώτιος: Ἀπὸ τὴν ὑμνολογία τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Φωτίου
Κοντάκιον - Ἀπολυτίκιον - Μεγαλυνάριο μὲ λεξιλόγιο.
-
Μέγας Φώτιος: Ἕνας Οίκουμενικὸς Πατήρ
Ὡς «Ὀρθοδοξίας πρόμαχον», τῆς «Ἐκκλησίας στῦλον καὶ ἑδραίωμα» καὶ τῆς «οἰκουμένης διδάσκαλον», τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὸν Μέγα Φώτιο κάθε χρόνο τὴν 6η Φεβρουαρίου. Πράγματι. Ὁ λαμπρὸς αὐτὸς ἀστέρας τῆς Ἐκκλησίας ἔλαμψε τὸν 9ο αἰῶνα καὶ...
-
Μπροστὰ στὶς ἐκλογὲς
Καλούμαστε καὶ πάλι σὲ λίγες μέρες νὰ ψηφίσουμε. Πρὶν ὅμως κάνουμε τὴν ἐπιλογή μας, πρέπει νὰ ἔχουμε ὑπ’ ὄψιν μας τὰ ἀκόλουθα: Κάθε κόμμα ἔχει ἰδεολογικὴ θεμελίωση, πολιτικὸ σύστημα καὶ κοινωνικὸ πρόγραμμα. Ἡ ἀριστερὰ θεμελιώνεται στὸν ἱστορικὸ ὑλισμό (ἀθεΐα), υἱοθετεῖ ὡς πολιτικὸ σύστημα τὴν δικτατορία τοῦ προλεταριάτου καὶ τὸν κομματικὸ συγκεντρωτισμὸ καὶ ἔχει ὡς κοινωνικὸ-οἰκονομικὸ πρόγραμμα τὴν κοινοκτημοσύση τῶν μέσων παραγωγῆς. Ἡ δεξιὰ θεμελιώνεται πάνω στὴν δυτικὴ ἀτομοκρατία, πολιτικό της σύστημα εἶναι ἡ ἀστικὴ δημοκρατία (κοινοβουλευτισμός) καὶ κοινωνικό-οίκονομικό της πρόγραμμα ὁ καπιταλισμός (=κεφαλαιοκρατία), ἡ ἐλεύθερη οἰκονομία, ἡ ὁποία ὅμως εὐνοεῖ τοὺς οίκονομικὰ ἰσχυρούς. Ἡ ἄκρα δεξιὰ δέχεται τὴν ὑπεροχὴ τῆς φυλῆς, τὴν ἐπιβολὴ καὶ τὸ δίκαιο τοῦ ἰσχυρότερου, ἐνῶ ἡ…
