Πορίσματα τῆς Ἑσπερίδος γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα
ΕΠΑΛΞΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔ/ΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Ζήνωνος 3, 104-31 ΑΘΗΝΑ, τηλ. & fax: 210-5230.948, κιν. 6936 901606,
e–mail: epalxeis1974@gmail.com
Πορίσματα τῆς Ἑσπερίδος γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα
Οἱ συνελθόντες στὴν Ἀθήνα, τὴν Τετάρτη, 18 Ὀκτωβρίου ἐ.ἔ., σὲ σύσκεψη μὲ θέμα: «Τρόποι διατηρήσεως καὶ διαδόσεως τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας», μετὰ ἀπὸ τὶς εἰσηγήσεις, τὶς παρεμβάσεις καὶ τὶς συζητήσεις:
Α. 1. Διεπιστώσαμε, γιὰ ἄλλη μιὰ φορά, τὴν ἀδιάσπαστη ἑνότητα καὶ συνέχεια τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, τὴν διαχρονική της προσφορὰ καὶ τὴν οἰκουμενική της ἐμβέλεια.
- Συνειδητοποιήσαμε, ἐπίσης, ὅτι αὐτὸ ποὺ δὲν κατάφερε νὰ ἐπιτύχῃ ὁ χρόνος καὶ ὁ ἐξωτερικὸς ἐχθρός, νὰ κλονίσῃ τὴν ἑνότητα τῆς γλώσσας, τὸ κατάφεραν, δυστυχῶς, οἱ σύγχρονες, κυρίως, «μεταρρυθμίσεις», ποὺ ἔχουν πλήξει τὸ «σῶμα» τῆς γλώσσας, ἔχουν προκαλέσει σύγχυση καὶ δυσκολίες στὴν κατανόηση τοῦ λόγου, καὶ συχνὰ δίνουν τὴν ἐντύπωση ὅτι ὑπάρχουν διαφορετικὲς ἑλληνικὲς γλῶσσες (π.χ. δημοτικὴ καὶ καθαρεύουσα) καὶ ὄχι διαφορετικὲς μορφὲς τῆς ἴδιας γλώσσας! Σ’ αὐτὸ ἔχουν συμβάλλει κυρίως ἡ κατάργηση τοῦ πολυτονικοῦ, καὶ μάλιστα τῆς δασείας, ποὺ εἶναι γράμμα καὶ διατηρεῖται στὶς ἄλλες εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες, ἡ κατάργηση τῆς διακρίσεως μεταξὺ ἐνεργητικῆς καὶ παθητικῆς φωνῆς, ὁριστικῆς καὶ ὑποτακτικῆς ἐγκλίσεως, ἐπιθέτων καὶ ἐπιρρημάτων κ.ο.κ. Εἰδικὰ στὴν τελευταία περίπτωση, μὲ τὸ νὰ λέμε λ.χ. «προηγούμενα» ἀντὶ γιὰ «προηγουμένως», ὑποβαθμίσαμε, πράγματι, τὴν δημοτικὴ σὲ «δημοτικιά».
Β. Γιὰ τὴν διατήρηση τῆς ἑνότητας τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας ἔγιναν οἱ ἀκολουθες προτάσεις:
- Ἡ ὑπόθεση τῆς γλώσσας νὰ ἀποτελέσῃ πρωταρχικὸ μέλημα τῆς οἰκογενείας, τοῦ σχολείου καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητος. Καὶ οἱ τρεῖς αὐτοὶ παράγοντες χρειάζεται νὰ συνεργαστοῦν γιὰ τὴν ἀφύπνιση καὶ τὸν ἐπανευαγγελισμὸ τοῦ λαοῦ, ὡς καὶ γιὰ τὴν ἀναβάπτισή μας στὰ πλούσια νάματα τῶν ἑλληνοορθοδόξων παραδόσεών μας. Πρὸς τὸν σκοπὸ αὐτὸν συμβάλλουν ὁ τακτικώτερος ἐκκλησιασμὸς καὶ ἡ βαθύτερη μελέτη τῶν λειτουργικῶν μας κειμένων, ποὺ θὰ βοηθήσουν, μὲ τὴν σειρά των, στὴν ἄνοδο τοῦ γλωσσικοῦ καὶ πνευματικοῦ μας ἐπιπέδου. Πρὸς τὴν ἴδια κατεύθυνση συμβάλλει, ἐπίσης, ὄχι ἡ μετάφραση, ἀσφαλῶς, τοῦ συνόλου τῶν κειμένων αὐτῶν ἀλλὰ ἡ ἀπόδοση στὴν ν.ε. μόνον τῶν ἀπαραιτήτων γιὰ τὴν κατανόηση ἀγνώστων λέξεων, μὲ παράλληλες ἑρμηνευτικὲς ἐπεξηγήσεις. Ἀπόδειξη γιὰ τὴν ἐπιτυχία τοῦ ἐγχειρήματος αὐτοῦ ἀποτελοῦν οἱ ἐργασίες ἐπὶ τῶν κειμένων αὐτῶν τοῦ ἀειμνήστου φιλολόγου, Κωνσταντίνου Γανωτῆ, καὶ ἄλλες ἀντίστοιχες προσπάθειες, συμπεριλαμβανομένης καὶ ἐκείνης τοῦ Συλλόγου μας, πού, μὲ τὶς λιγοστές του δυνάμεις, προβαίνει ἐπὶ δεκαετία καὶ πλέον, σὲ ἔκδοση πλήθους Ἀκολουθιῶν τῆς Ἐκκλησίας μας, μὲ εἰσαγωγὴ καὶ ἑρμηνευτικὸ λεξιλόγιο.
- Γενικῶς, νὰ ἀντιστεκώμαστε στὴν μὲ κάθε τρόπο ἁπλοποίηση τῆς γραφῆς (π.χ. χρήση ἑνός ο, ι, ε), στὰ γραπτὰ μηνύματα μὲ greeklish καὶ στὴν συνεχῆ χρήση ξένων λέξεων, ἐνῶ μποροῦμε νὰ χρησιμοποιοῦμε ἀντίστοιχες ἑλληνικές. Γιὰ νὰ ἐμπλουτίσωμε τὸ λεξιλόγιό μας νὰ μελετᾶμε ποίηση καὶ λογοτεχνία καὶ νὰ παρακολουθοῦμε θέατρο ἀπὸ τὰ παλαιὰ ἀρχεῖα τῆς ΕΡΤ, ποὺ εἶναι πηγὴ θησαυροῦ, τὸ κυριώτερο δὲ νὰ αἰσθανώμαστε περήφανοι ποὺ εἴμαστε κάτοχοι μιᾶς πλούσιας πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς, τὴν ὁποία ἔχομε χρέος ὄχι μόνον νὰ διατηρήσωμε, ὁπωσδήποτε, οἱ ἴδιοι ἀλλὰ καὶ νὰ παραδώσωμε στὰ παιδιά μας.
Γ. Γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῆς ἑνότητας τῆς ἑνιαίας ἑλληνικῆς γλώσσας προτάθηκαν τὰ ἑξῆς:
- Νὰ προσεγγίσωμε περισσότερο καὶ μάλιστα νὰ μάθωμε τὴν «κοινή», τὴν γλῶσσα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶν ἄλλων λειτουργικῶν κειμένων τῆς Ἐκκλησίας μας, γιατὶ αὐτὴ μᾶς βοηθάει νὰ κατανοοῦμε καλύτερα τὴν ἀρχαία καὶ νὰ χρησιμοποιοῦμε σωστότερα τὴν δημοτική. Ἐξ ἄλλου λόγιες φράσεις -καὶ εὐαγγελικές- ἀπαντῶνται καὶ σήμερα στὴν δημοτική μας γλῶσσα, δεῖγμα καὶ αὐτὸ τῆς ἀδιάσπαστης συνέχειάς της.
- Ἡ ἐκμάθηση τῆς κοινῆς νὰ ἐπιχειρῆται καὶ μὲ ἄλλους τρόπους, πέραν τῆς βιωματικῆς προσεγγίσεως διὰ τοῦ τακτικοῦ ἐκκλησιασμοῦ, μὲ τὴν συγκρότηση ἐνοριακῶν κύκλων, μὲ τὴν προβολή της ἀπὸ τὰ ἐκκλησιαστικὰ καὶ ἄλλα πολιτιστικὰ μέσα, καὶ μάλιστα διαδικτυακά, μὲ τὴν παρουσίαση ἀπὸ τὸ πρωτότυπο ἀρχαίων θεατρικῶν ἔργων στὴν «κοινή», μὲ τὴν διεξαγωγὴ πανελληνίων διαγωνισμῶν καὶ τὴν θεσμοθέτηση βραβείων καὶ ἐπαίνων γιὰ τὴν σύνταξη στὴν «κοινὴ γλῶσσα» ποιημάτων, διηγημάτων καὶ ἀσμάτων πρὸς τέρψη καὶ εὐχαρίστηση ἡμεδαπῶν καὶ ἀλλοδαπῶν καί, γενικῶς, μὲ κάθε πρόσφορο μέσο γιὰ τὴν βαθύτερη μελέτη καὶ τὴν καλύτερη διοργάνωση τοῦ ὅλου ἐγχειρήματος.
Δ. Τέλος, ὅσον ἀφορᾶ στὴν προβολὴ καὶ διάδοση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, συμφωνήθηκε νὰ ὑπάρχῃ συνεργασία μὲ φορεῖς καὶ προσωπικότητες, τόσο στὸ ἐσωτερικὸ ὅσο καὶ στὸ ἐξωτερικό, ὅπου, κατά κοινὴ διαπίστωση, ὑπάρχει μεγαλύτερο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν ἀνάδειξη καὶ διαφύλαξη τοῦ γλωσσικοῦ μας θησαυροῦ, ὥστε νὰ καταστῇ καὶ πάλι ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα παγκόσμιο κοινὸ γλωσσικὸ ὄργανο τοῦ πνεύματος.
Ἐφ’ ὅσον, πάντως, ὁ Ἕλλην λόγος δὲν εἶναι ἁπλῶς καὶ μόνον προϊὸν ἀνθρωπίνης σοφίας ἀλλὰ πρὸ πάντων παιδὶ τοῦ Θείου Λόγου, ποὺ τὸν κατέστησε ὄργανο γιὰ τὴν σωτηρία πάντων τῶν ἀνθρώπων, γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς ἔχει ἀπὸ μέσα του τὴν δύναμη νὰ ζῆ, νὰ μεγαλουργῆ καὶ νὰ φωτίζῃ τοὺς ἀνθρώπους νὰ γίνωνται ἐραστὲς τοῦ ὁσίου, τοῦ ἀληθοῦς, τοῦ δικαίου, τοῦ ὡραίου, πρὸς δόξα Θεοῦ καὶ γιὰ τὴν δική μας πρόοδο καὶ σωτηρία. Γένοιτο!
Γιὰ τοὺς συμμετέχοντες
Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος
