Θεολογικοὶ ἀγῶνες – Κοινωνικό-πολιτικό πλαίσιο

Γιὰ νὰ κατανοήσῃ κανεὶς τὴν σημασία τῶν «θεολογικῶν ἀγώνων», ποὺ ξεκίνησαν τὸν Φεβρουάριο τοῦ ’62, κορυφώθηκαν τὸν Ἀπρίλιο τοῦ ἰδίου ἔτους καὶ συνεχίστηκαν καὶ τὴν ἑπομένη χρονιά, εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀντιληφθῆ τὴν κατάσταση τῆς παιδείας, τῆς ἐκκλησίας καὶ τῆς πολιτείας τὴν ἐποχὴ ἐκείνη.

Ἡ παιδεία ἦταν παιδεμός. Ὁ ὑποψήφιος γιὰ τὰ ἀνώτερα καὶ ἀνώτατα ἐκπαιδευτικὰ ἱδρύματα ἔδινε τόσες φορὲς εἰσαγωγικὲς ἐξετάσεις, ὅσες ἦταν καὶ οἱ σχολὲς ποὺ εἶχε δηλώσει. Πανεπιστήμια ὑπῆρχαν μόνον στὴν Ἀθήνα καὶ στὴν Θεσσαλονίκη, ὁ ἀριθμὸς τῶν εἰσαγομένων ἐλάχιστος, φοιτητικὲς ἑστίες ἀνύπαρκτες, αἴθουσες διδασκαλίας ἀκατάλληλες, συμπεριφορὰ τῶν καθηγητῶν στὴν πλειοψηφία των ἀπαράδεκτη, κάθε χρόνο τὰ τέλη ἐγγραφῆς ἔφθαναν τὶς 2000 δραχμές, τὰ ἐξέταστρα γιὰ κάθε μάθημα 35 δραχμές, ποὺ πάει νὰ πῇ ὅτι ὁ καθηγητὴς μποροῦσε ἀνεξέλεγκτα νὰ «κόβῃ» τὸν φοιτητὴ τόσες φορές, ὅσες τοῦ χρειάζονταν τὰ ἐξέταστρα.

Ὁ φοιτητὴς στὶς ἐξετάσεις ῥωτιόταν ὄχι τόσο ἐὰν γνώριζε τὸ μάθημα, ἀλλὰ ἐὰν εἶχε ἀγοράσει τὸ βιβλίο ἢ μᾶλλον τὸ βιβλίο τοῦ καθηγητοῦ. Ἐννοεῖται, βιβλία δωρεὰν δὲν δίνονταν. Πολλὲς φορές, οἱ καθηγητὲς δὲν εἶχαν ἐκδώσει βιβλία καὶ οἱ φοιτητὲς διάβαζαν ἀπὸ σημειώσεις. Φοιτητικὲς ἐλευθερίες ἐλάχιστες καὶ σεβασμὸς στὴν προσωπικότητα τοῦ φοιτητοῦ ἀνύπαρκτος.

Ἐξ ἄλλου, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σπαρασσόταν ἀπὸ τὴν ἀντιεκκλησιαστικὴ συμπεριφορά καὶ ἀπὸ τὰ σκάνδαλα μερικῶν δεσποτάδων, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἔλλειψη ἐκκλησιαστικῆς συνειδήσεως ἀπὸ τὸν λαὸ καὶ ἰδιαίτερα ἀπὸ τοὺς νέους.

Καὶ στὴν πολιτικὴ ζωὴ τοῦ τόπου τὰ πράγματα δὲν ἦσαν καλύτερα. Ἡ κυβέρνηση Καραμανλῆ εἶχε προέλθει ἀπὸ τὶς ἐκλογὲς τοῦ 1961, γνωστὲς γιὰ τὴν βία καὶ τὴν νοθεία. Τὸ φακέλωμα ἔδινε καὶ ἔπαιρνε, ἡ τρομοκρατία κυριαρχοῦσε. Εἶχε ἤδη συντελεστῆ τὸ θάψιμο τοῦ Κυπριακοῦ καὶ εἶχε ἀνοίξει ὁ δρόμος γιὰ τὸ συγκέντρωμα τῶν ἀγροτῶν στὴν Ἀθήνα ἢ τὸ στάλσιμό των στὰ ἐργατοπάζαρα τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Αὐστραλίας.

Ἡ τριπλή, λοιπόν, αὐτή, ἐκπαιδευτική, ἐκκλησιαστικὴ καὶ πολιτικὴ ἀπαθλίωση, ἦταν φυσικὸ νὰ δημιουργήσῃ τὴν ἀγανάκτηση καὶ τὴν ἐπιθυμία γιὰ δράση. Τότε, ξεκίνησε καὶ ὁ πρῶτος «ἀνένδοτος» γιὰ τὴν δημοκρατία, ἄρχισαν οἱ πρῶτες σοβαρὲς φοιτητικὲς διαμαρτυρίες καὶ οἱ πρῶτες συγκεντρώσεις γιὰ κάθαρση τῆς Ἐκκλησίας, ἰδιαίτερα μετὰ ἀπὸ τὰ «Ἰακωβικά».

Τότε, ἀκριβῶς, ἔγιναν καὶ οἱ φοιτητικοὶ θεολογικοὶ ἀγῶνες, ποὺ ξεκίνησαν μὲ ἐνδοφοιτητικὰ καὶ ἐνδοθεολογικὰ αἰτήματα, ἀλλὰ ἔφτασαν στὴν διεκδίκηση καὶ τῶν τριῶν μεγάλων δικαιωμάτων γιὰ «ΕΛΕΥΘΕΡΗ καὶ ΖΩΣΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ», ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΙ ΟΧΙ ΜΑΣΣΟΝΙΑ Ἢ ΑΘΕΪΑ» καὶ «ΣΩΣΤΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΙ ΟΧΙ ΚΟΡΟΪΔΙΑ», ἀγκάλιασαν, ἑπομένως, καθολικὰ τὰ προβλήματα τοῦ καταπιεζόμενου ἑλληνικοῦ λαοῦ.

(ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ κου Β. Τσούπρα «Ὀργάνων τάξεως ἀταξίαι», διασκευή)