Στοὺς φωτεινοὺς 4ο καὶ 5ο αἰῶνα, παρὰ τὴν λάμψη τῶν τρισμεγίστων φωστήρων καὶ οἰκουμενικῶν διδασκάλων, ὑπῆρχαν χριστιανοὶ ποὺ ἀπέφευγαν νὰ μελετήσουν τὰ ἀρχαιοελληνικὰ κείμενα, φοβούμενοι μήπως ἀλλοιωθῆ ἡ πίστη των, καὶ ἀντιστοίχως «ἑλληνολάτρες» ποὺ θεωροῦσαν τὸν χριστιανισμὸ ὡς ἀπειλὴ γιὰ τὴν ἑλληνομάθειά των. Ἀνάλογες τάσεις ὑπάρχουν, δυστυχῶς, καὶ στὶς ἡμέρες μας. Βεβαίως, στὶς ἀκραῖες αὐτὲς τάσεις τῆς ἐποχῆς των οἱ σοφοί Πατέρες, φωτισμένοι ἀπὸ τὴν θεία χάρη, προέταξαν τὴν μέση ὁδό. Ἔτσι, ὅταν ὁ περιβόητος Ἰουλιανός, ὁ καὶ Παραβάτης ὀνομασθείς, ἔφθασε στὸ σημεῖο νὰ ἀπαγορεύσῃ μὲ διάταγμα (362) τὴν διδασκαλία ἀπὸ τοὺς χριστιανοὺς τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν κειμένων, τότε ὁ θεολόγος καὶ ποιητικὸς Γρηγόριος τοῦ ἀπήντησε μὲ δύο θαυμάσιους «στηλιτευτικούς» λόγους…

Τοὺς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρες» τῆς τρισηλίου Θεότητος, τὶς «κιθάρες τοῦ Πνεύματος» ποὺ «εἰς πᾶσαν τὴν γῆν» ἐξέπεμψαν τὸν θεῖο λόγο, τὰ «εὔλαλα στόματα τῆς ἀληθείας» ποὺ μὲ παρρησία διακήρυξαν τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 30 Ἰανουαρίου: τὸν σοφὸ Βασίλειο, τὸν θεολόγο Γρηγόριο καὶ τὸν κλεινό Ἰωάννη, «τῶν Ἱεραρχῶν τὴν Τριάδα». «Οὐκ εἰσὶν λαλιαί, οὐδὲ λόγοι, ὧν οὐχὶ ἀκούονται αἱ φωναὶ αὐτῶν» (Στιχηρὸ τοῦ Ἑσπερινοῦ), ἀναφωνεῖ μὲ θαυμασμὸ ὁ ὑμνωδός. Πράγματι, στὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης ἀντήχησε ἡ λαλιά των καὶ «τὴν κτίσιν πᾶσαν» μὲ τὰ νάματα τῆς θεογνωσίας πότισε ὁ λόγος των. Δὲν ὑπάρχουν, ὡστόσο, πολλὲς μορφὲς στὴν ἱστορία ποὺ νὰ συνδυάζουν τὴν δύναμη τοῦ πνεύματος, τὴν…

«Εἰρήνη φίλη, τὸ γλυκὺ καὶ πρᾶγμα καὶ ὄνομα.» Ἔτσι ἀποκαλεῖ σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς λόγους του ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τὴν εἰρήνη: φίλη, δηλαδὴ ἀγαπημένη. Καὶ συνεχίζει: «Εἰρήνη φίλη, τὸ ἐμὸν μελέτημα καὶ καλλώπισμα.» Ἀποκαλεῖ ἑπομένως τὴν εἰρήνη ὄχι μόνον ἀγαπημένη ἀλλὰ καὶ στολίδι καὶ φροντίδα. Πράγματι, ὁ Γρηγόριος δὲν ὑπῆρξε μόνον μέγας Θεολόγος ἀλλὰ καὶ θερμὸς ἀγωνιστὴς τῆς εἰρήνης. Ἰδιαίτερα εὐαίσθητη φύση ὀ ἴδιος πληγωνόταν ἀπὸ τὶς ἔριδες ποὺ συντάρασσαν τότε τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, εἴτε αὐτὲς προέρχονταν ἀπὸ αἱρετικοὺς εἴτε προέρχονταν ἀπὸ ὁμονοοῦντες! Συνέταξε ἔτσι τρεῖς ἐξαίρετους «Εἰρηνικούς λόγους», ποὺ συνιστοῦν ἕνα ἀληθινὸ διαμάντι τόσο γιὰ τὴν ὑπέροχη γλῶσσα ὅσο καὶ γιὰ τὸ βαθύ τους περιεχόμενο. Αὐτὸς ὁ…

«Τῶν ἀσκητῶν τὴν δόξαν καὶ μοναζόντων τὸ καύχημα», «τὸν θεοφόρον Ἀντώνιον» τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 17 Ἰανουαρίου. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ μήνας Ἰανουάριος κοσμεῖται ἀπὸ πολλὲς καὶ ἐξέχουσες μορφὲς Ἁγίων, ἀνάμεσα στὶς ὁποῖες ξεχωριστὴ θέση κατέχει ὁ Μέγας Ἀντώνιος. Ἐξ ἄλλου καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀποκαλεῖ Μέγα εἶναι δηλωτικὸ τῆς ἀξίας τοῦ ἀνδρός, καθ’ ὅτι τὸ προσωνύμιο αὐτὸ σὲ ἐλάχιστους μόνον ἀπὸ τὸν ἀναρίθμητο χορὸ τῶν Ἁγίων ἔχει δοθῆ. Εἶναι γνωστός, βεβαίως, ὁ βίος καὶ θαυμαστὴ ἡ πολιτεία τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου. Ἄλλωστε ὁ καθ’ ἕνας ἀπὸ ἐμᾶς μπορεῖ εὔκολα καὶ γρήγορα, μὲ τὴν βοήθεια καὶ τῆς σύγχρονης τεχνολογίας, νὰ ἀνατρέξῃ σὲ πλῆθος πηγῶν, γιὰ νὰ ἀντλήσῃ…