Οἱ δάσκαλοι τῶν ἡρώων

τοῦ μακαριστοῦ Κων/νου Γανωτῆ

Αὐτὰ τὰ ἅγια παλληκάρια ποὺ μέσα στὰ φυλακισμένα μνήματα γονιμοποιοῦν τὴν ἁγιοτόκο γῆ τῆς Κύπρου καὶ τὶς ψυχές μας αὐτὰ εἶχαν δασκάλους ποὺ δὲν ξεχώριζαν ἀπὸ τοὺς παπάδες, καὶ παπάδες ποὺ ἦταν δάσκαλοι. Ἀναφέρω μόνο σὰν παράδειγμα τὸν Γεώργιο Μουρούζη, ποὺ κατοικοῦσε στὴν ὁδὸ Ὀνασαγόρου, ὅταν τὸν γνώρισα. Ὅταν δίδασκε στὴν Γιαλοῦσα, ἔφτασε ἐκεῖ ἐγκύκλιος τοῦ Προέδρου τῆς Κυπριακῆς Παιδείας -ὄργανου τῆς ἀποικιοκρατίας- ποὺ παράγγελνε στοὺς ἐκπαιδευτικοὺς νὰ διδάσκουν τὴν ἱστορία τῆς Ἑλλάδος «ὄχι μετ’ ἐμφάσεως».

Κι ὅταν μετὰ λίγους μῆνες ἦρθεν ἐπιθεωρητὴς στὸ σχολεῖο καὶ τὸν παρακολούθησε νὰ διδάσκει ἱστορία, τοῦ ἔκανε παρατήρηση ὅτι παρεσύρθη καὶ ἐδίδαξεν ἀτυχῶς τὴν ἱστορία, ὄχι ἄνευ ἐμφάσεως. Καὶ ἀπάντησεν ὁ Ἑλληνοδάσκαλος: Ὄχι κύριε (σὲρ), δὲν παρεσύρθην· τοὐναντίον λαμβάνομεν ἰδιαιτέραν μέριμναν δι’ αὐτό, δηλαδὴ νὰ διδάσκομεν μετ’ ἐμφάσεως. Κι ὁ ἐπιθεωρητὴς ἔφυγεν ὀργισμένος, χτυπῶντας δυνατὰ πίσω του τὴν πόρτα.

Τέτοιοι δάσκαλοι καὶ τέτοια παιδιὰ κοσμοῦσαν τὴν Κύπρο καὶ τὴν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα καὶ γι’ αὐτὸ βρέθηκαν ἐκεῖνα τὰ λιοντάρια στοὺς ἐθνικοὺς ἀγῶνες· ἦταν λιοντάρια τῆς ὑψηλῆς παιδείας.

Μιὰ μέρα ποὺ κίνησε ἕνα ὁλόκληρο κομβόι τῶν Ἄγγλων μὲ θωρακισμένα ἅρματα, γιὰ νὰ πάει νὰ πολεμήσει τοὺς ἀντάρτες τῆς ΕΟΚΑ στὰ Σπήλα, πῆγε νὰ περάσει ἀπὸ τὸν Ἀγρὸ τῆς Πιτσιλιᾶς. Τότε στάθηκαν καταμεσὶς στὸν πάνω δρόμο κοπέλες τοῦ Ἀγροῦ καὶ μιὰ ἀπ’ αὐτὲς τοὺς φώναξε: Πάνω ἀπ’ τὰ πτώματά μας θὰ περάσετε, γιὰ νὰ πᾶτε στὰ Σπήλα. Ἦταν μιὰ νιόπαντρη καὶ ἔγκυος. Καὶ τὸ κομβόι ἄλλαξε πορεία καὶ πῆγε ἀπὸ τὸν κάτω δρόμο. Δὲν βάζω θαυμαστικά, γιατὶ ἐμεῖς τὰ ζήσαμε σὰν καθημερινὰ γεγονότα. Τώρα φαντάζουν σὰν παραμύθια.

…Χωρὶς τὸν φόβο Θεοῦ, τὴν θερμὴ ἐκκλησιαστικὴ ζωή τῶν κατοίκων αὐτοῦ τοῦ νησιοῦ καὶ ἰδιαίτερα τῶν δασκάλων καὶ τῶν παπάδων του, ἡ Κύπρος δὲν θὰ ὑπῆρχε τώρα ὡς χώρα Ἑλλήνων, θὰ εἶχε χαθεῖ ἀπὸ τὴν Ἱστορία καὶ τὴν ζωὴ πρὶν ἀπὸ πολλοὺς αἰῶνες.