Γυμναστικὴ ψυχῆς

τοῦ μακαριστοῦ Κων/νου Γανωτῆ, φιλολόγου-συγγραφέως

Ὅταν ἔχεις ἕνα ζῶο στὴν ὑπηρεσία σου καὶ στὴν ἐξουσία σου, τὸ νοιάζεσαι, τὸ ποτίζεις, τὸ ταΐζεις ὅσο χρειάζεται, γιὰ νὰ ζεῖ κι αὐτὸ ὅπως κι ἐσὺ καὶ νὰ μπορεῖ νὰ σὲ ὑπηρετεῖ. Αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν ἀγωγή σου πρὸς τὸ ζῷο, ποὺ τὸ ἀγαπᾷς βέβαια καὶ τὸ θέλεις εὐχαριστημένο. Καὶ ὅταν γιὰ πολὺ καιρὸ τὸ συνηθίζεις στὴν ὁρισμένη τροφή, στὴν ὁρισμένη ὥρα, συνηθίζει κι αὐτὸ σ’αὐτὴ τὴν τάξη καὶ δὲν ζητάει περισσότερα. Εἶναι δηλαδὴ κι αὐτὸ ἀναπαυμένο στὴν τροφή του, κι ἐσὺ ποὺ τὸ φροντίζεις εἶσαι ἀναπαυμένος στὴ συνείδησή σου.

Βάσει τῶν παραπάνω περιγράφω συμβολικὰ αὐτὸ ποὺ λέμε στὴ χριστιανικὴ ζωὴ ἄσκηση. Ὅταν ὁ κύριος τοῦ ζώου ἐπιβάλλει καὶ στὸν ἑαυτό του τὴν ἴδια ἀγωγή, τότε ἔχουμε μπροστά μας ἕναν ἀσκητή. Σκοπὸς τῆς ἄσκησης εἶναι νὰ ἐπιβάλλουμε στὸ σῶμα καὶ στὴν ψυχολογία μας ἕνα κανόνα ζωῆς ποὺ νὰ μᾶς ἀφήνει ἀπερίσπαστους νὰ ἐρευνοῦμε καὶ νὰ γευόμαστε τὴν καλλονὴ τοῦ Θεοῦ ποὺ μᾶς ἔπλασε «κατ’εἰκόνα» του καὶ μᾶς περιμένει νὰ τοῦ παρουσιαστοῦμε «καθ’ ὁμοίωση».

Αὐτὰ τὰ λίγα ἢ τὰ πολλὰ βήματα πρὸς τὴν ὁμοίωση εἶναι ἡ ὑποταγὴ τῆς θέλησής μας στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὅταν φτάσουμε νὰ θέλουμε ὅ,τι θέλει ὁ Θεός, αὐτὸ εἶναι ἡ θέωσή μας. Βέβαια, τὴν ἐλεύθερη θέληση μᾶς τὴν ἔδωσε ὁ Θεός, γιὰ νὰ τὸν ἀγαπᾶμε μὲ τὴ θέλησή μας ἐλεύθερα κι ἔτσι νὰ γίνουμε κι ἐμεῖς ὅμοιοί του μὲ ταυτισμένη τὴ θέλησή μας μὲ τὴ θέλησή του. Ἐμεῖς, ὅμως, μέσα στοὺς αἰῶνες εἴδαμε καὶ συνηθίσαμε νὰ θεωροῦμε ἀνθρώπινο, σωστό, τὸ νὰ ἀσκοῦμε τὴ θέλησή μας ἐλεύθερα βέβαια πρὸς τὸν ἑαυτό μας ὡς ἄλλον Θεὸ καὶ πρὸς αὐτὴ τὴν εἰκόνα νὰ κατευθύνουμε τὴ θέλησή μας.

Γι’ αὐτὸ μᾶς ἐχάρισε ὁ Θεὸς τὸ Εὐαγγέλιο, γιὰ νὰ ἔχουμε καὶ ἐξωτερικὸ ἀκόμα, δηλαδὴ γνωστικό, πληροφοριακὸ κριτήριο γιὰ τὸ ποιό εἶναι τὸ θέλημά του. Πῶς, ὅμως, αὐτοὶ ποὺ διαπράττουν τὴν ἁμαρτία σκοτίζονται καὶ δὲν βλέπουν τὰ καθαρὰ καὶ σαφῆ λόγια τοῦ Εὐαγγελίου; Πρέπει νὰ παραδεχτοῦμε ὅτι ἡ θέληση τοῦ ἀνθρώπου, παρὰ τὴν ἐλευθερία της, δὲν λειτουργεῖ ποτὲ μόνη. Ἄλλοτε συνοδεύεται καὶ καθοδηγεῖται ἀπὸ τὴ μυστηριακὴ ἐπενέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἄλλοτε ἀπὸ τοὺς σκοτεινοὺς δαίμονες. Ἔτσι, ἀποκτᾷ δύναμη γιὰ νὰ κατευθυνθεῖ πρὸς τὸ ἕνα ἢ πρὸς τὸ ἄλλο θέλημα, δηλαδὴ πρὸς τὸ «ἴδιον θέλημα» ἢ πρὸς τὸ «θέλημα τοῦ Θεοῦ». Ἄρα, ἡ κρισιμότερη ἐλευθερία ποὺ ἔχει ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἡ ἐλευθερία ἐπιλογῆς τοῦ συνοδοῦ του.

(διασκευή, όπως δημοσιεύτηκε στο φύλλο 783 των Επάλξεων)