-
ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ Η ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού Ορισμένοι άγιοι της Εκκλησίας μας έχουν την προσωνυμία Μεγαλομάρτυρες, διότι υπέστησαν ιδιαίτερα σκληρά βασανιστήρια, κατά την ομολογία τους στο Χριστό και την άρνησή τους να ασπασθούν αλλότριους ψεύτικους «θεούς» και να θυσιάσουν στα άψυχα είδωλα. Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγεται η Μεγαλομάρτυς Βαρβάρα, μια ηρωική κόρη, η οποία αντάλλαξε τις δόξες του κόσμου με την πίστη της και την προσήλωσή τους στο Σωτήρα Χριστό. Γεννήθηκε και έζησε σε καιρούς, στα χρόνια του αυτοκράτορα Μαξιμιανού (286-305), όπου είχε λάβει χώρα ο μεγαλύτερος και σκληρότερος διωγμός κατά των Χριστιανών, από το αντίχριστο και δαιμονικό Ρωμαϊκό Κράτος. Ήταν κόρη ενός φανατικού ειδωλολάτρη, ονόματι Διοσκούρου, ο οποίος συγκαταλέγονταν στους…
-
ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ, Θεολόγου – Καθηγητού Οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας έβαλαν τη δική τους σφραγίδα ο καθένας στη διατύπωση της αποκαλυμμένης και σώζουσας αλήθειας. Είναι όντως θαυμαστό το γεγονός ότι ουδέποτε υπήρξε χρόνος στη δισχιλιόχρονη πορεία της Εκκλησίας μας να μην υπάρχουν Πατέρες και διδάσκαλοι, οι οποίοι εκφράζουν την αυτοσυνειδησία Της. Μια από τις μεγάλες πατερικές μορφές υπήρξε και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο οποίος έζησε και έδρασε σε μια κρίσιμη εποχή για την Εκκλησία, όπου η εικονομαχία συγκλόνιζε τα θεμέλιά Της. Γεννήθηκε στη Δαμασκό της Συρίας περί το 645 από ευγενείς γονείς. Η πατρίδα του, όπως και όλη η Μ. Ανατολή βρισκόταν στην εξουσία των Αράβων…
-
ΑΓΙΟΣ ΚΛΗΜΗΣ ΡΩΜΗΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΣ ΠΑΤΕΡΑΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού Μια κατηγορία Πατέρων της Εκκλησίας μας ονομάζονται «Αποστολικοί». Πρόκειται για τους μαθητές και διαδόχους των Αγίων Αποστόλων, οι οποίοι παρέλαβαν την αγία μας πίστη από αυτούς. Ένας από αυτούς, υπήρξε ο άγιος Κλήμης, ο Ιερομάρτυρας και τρίτος Επίσκοπος Ρώμης. Καταγόταν από τη Ρώμη και έζησε στα τέλη του 1ου μ. Χ. αιώνα και έδρασε στα χρόνια που βασίλευσαν οι αυτοκράτορες: Δομετιανός (81-96), Νέρβας (96-98) και Τραϊανός (98-117). Είχε κατά την παράδοση βασιλική καταγωγή. Οι γονείς του ονομαζόταν Φαύστος και Ματθιδία. Χάρις στην ευγενή καταγωγή του και την οικονομική άνεση της οικογένειάς του έκαμε λαμπρές σπουδές. Έμαθε την ελληνική γλώσσα, γενόμενος έτσι και κοινωνός…
-
«Μεγάλη, ὄντως, ἡ πρόοδός σου»
Μέσα στὸ ζοφερὸ κλίμα τῶν ἡμερῶν, στὴν ταραχή, στὸν πόνο καὶ στὴν θλίψη ἀπὸ τὴν σωρεία τῶν βιαίων καὶ ἐγκληματικῶν πράξεων σὲ βάρος τῶν πλέον ἀδυνάμων ἀδελφῶν μας, καὶ μάλιστα τῶν ἀνυπεράσπιστων παιδιῶν, «ὡς ἔαρ εὐφρόσυνον ἐπέλαμψεν ἡμῖν» ἡ μεγάλη Θεομητορικὴ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων. Πόσο παρήγορη καὶ ἐνθαρρυντικὴ φαντάζει, ἀλήθεια, στὸν νοῦ μας ἡ εἰκόνα τῆς παραδόσεως τῆς μικρῆς κόρης, Μαριάμ, ἀπὸ τοὺς εὐλαβεῖς ὑπερήλικες γονεῖς της, Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα, στὸν ναὸ τοῦ Κυρίου, ποὺ ἀναλαμβάνει τὴν προστασία της, ἕως ὅτου ἡ 15χρονη κόρη παραδοθῆ πλέον στὰ χέρια τοῦ νέου της προστάτου, τοῦ δικαίου Ἰωσήφ. «Μεγάλη ὄντως ἡ πρόοδός σου», ἀναφωνεῖ ὁ ἱερὸς ὑμνογράφος σ’ ἕνα ὑπέροχο Κάθισμα τοῦ Ὄρθρου…
-
Πρότυπο ἀγαθοῦ ποιμένος ὁ Χρυσόστομος
«Χαίροις ὁ νοῦς ὁ χρυσόμορφος, χελιδὼν ἡ χρυσόστομος, ῥεῖθρον χρυσοειδέστατον, προχέον τὰ νάματα», ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας, διὰ στόματος τοῦ ἐξόχου ποιητοῦ-ὑμνογράφου, σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ Στιχηρὰ τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τὴν 13η Νοεμβρίου. Ὡς γνωστόν, τὴν ἡμέρα αὐτὴν μετατίθεται ὁ ἑορτασμὸς τῆς μνήμης του, διότι τὴν 14η Σεπτεμβρίου, ὁπότε ἐκοιμήθη ὁ Ἅγιος, ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὸ μεγάλο γεγονὸς τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Οἱ τὰ πάντα καλῶς διαταξάμενοι Πατέρες πολὺ σοφὰ μετέθεσαν τὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου ἀκριβῶς πρὶν ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς Μικρῆς Σαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων, καθ’ ὅτι δὲν ὑπάρχει καταλληλότερο πρόσωπο ἀπὸ τὸν Ἰωάννη, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε ἀληθινὸ ὑπόδειγμα ὀρθοδόξου πίστεως, ζωῆς καὶ…
-
Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΣΥΚΟΦΑΝΤΟΥΜΕΝΟΣ & ΔΙΩΚΟΜΕΝΟΣ*
Το μεγάλο και διαρκές θαύμα στην Εκκλησία μας είναι η αδιάκοπη εμφάνιση αγίων. Ουδέποτε υπήρξε εποχή, στο δισχιλιόχρονο διάβα της ιστορίας της, που να μην υπήρχαν άγιοι. Ουδέποτε έλειψαν από την Εκκλησία μας οι άγιοι και αυτό είναι το μόνιμο θαύμα στη δισχιλιόχρονη ιστορική Της πορεία. Οι άγιοι, άνδρες και γυναίκες, είναι τα ορατά σημεία της λυτρωτικής ενέργειας του Αγίου Πνεύματος, το Οποίο αναγεννά τους ανθρώπους και τους καθιστά θεοειδείς υπάρξεις, εικόνες καθαρές του Τριαδικού Θεού, κατά χάριν θεουμένους. Ουδέποτε θα υπάρξει εποχή, που να μην υπάρχουν άγιοι στην Εκκλησία. Κάποιος μεγάλος ασκητής έγραψε πως η απουσία αγίων στον κόσμο, θα σημάνει και το τέλος του. Το πλέον παρήγορο και…
-
Ὁ μικρὸς καὶ ὁ μεγάλος ἀσθενὴς
Ἄλλο ἕνα θαῦμα πίστεως ἐπιτελεῖ ὁ Κύριος, σύμφωνα μὲ τὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα (Λουκ. η’ 41-56) τῆς Ζ’ Κυριακῆς Λουκᾶ. Μόνον ποὺ αὐτὴν τὴν φορὰ ἡ πίστη δὲν ὁμολογεῖται μὲ λόγια, ὅπως συνήθως, πλὴν ὅμως ἐκφράζεται μὲ τὴν στάση τοῦ αἰτοῦντος τὸ θαῦμα. Ὁ πονεμένος πατέρας, ὁ ἀρχισυνάγωγος Ἰάειρος, «ἰδοὺ ἦλθεν…καὶ πεσὼν παρὰ τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ παρεκάλει αὐτὸν εἰσελθεῖν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ, ὅτι θυγάτηρ μονογενὴς ἦν αὐτῷ ὡς ἐτῶν δώδεκα, καὶ αὕτη ἀπέθνησκεν.» (ὅ.π. 42). Τὸ «ἰδοὺ» εἶναι ἡ λέξη ποὺ μᾶς προετοιμάζει, ὅπως πάντοτε, ὅτι κάτι μεγάλο καὶ παράδοξο πρόκειται νὰ συμβῆ. Ἐξ ἄλλου τὰ λόγια ἀδυνατοῦν νὰ ἐκφράσουν τὸ μέγεθος τοῦ πόνου καὶ τὸν σπαραγμὸ τῆς ψυχῆς…
-
Τὸν νοῦ μας στὰ παιδιά (κύριο ἄρθρο στὸ φύλλο Νοεμβρίου 2022)
Ἀστέρια ὁλόφωτα, ἄνθη μυρίπνοα, καὶ ἀηδόνια γλυκόλαλα εἶναι τὰ παιδιὰ μας, ἀγαπητοί μας ἀναγνῶστες. Αὐτὰ μᾶς δίνουν χαρά, κουράγιο καὶ δύναμη γιὰ τὴν συνέχιση τῆς ζωῆς. Βεβαίως, οἱ μητέρες πονοῦν καὶ κουράζονται, γιὰ νὰ τὰ γεννήσουν, νὰ τὰ θηλάσουν, νὰ τὰ μεγαλώσουν. Τὸ ἴδιο, ἐπίσης, κουράζονται καὶ οἱ πατέρες, γιὰ νὰ τοὺς ἐξασφαλίσουν μία ὑποφερτὴ ζωὴ καὶ κάποια ἀξιοπρεπῆ ἀποκατάσταση. Ἀλλὰ καὶ οἱ διδάσκαλοι μοχθοῦν, ὄχι μόνο γιὰ νὰ προσφέρουν στὰ παιδιὰ γνώσεις καὶ ἐμπειρίες, ἀλλὰ γιὰ νὰ τοὺς καλλιεργήσουν τὸν χαρακτῆρα καὶ νὰ τὰ καταστήσουν ὑγιεῖς καὶ ὑπεύθυνους πολίτες, χρήσιμους στὸν ἑαυτό τους καὶ στὴν κοινωνία, ὥστε νὰ ἀποβοῦν δημιουργικοὶ παράγοντες καὶ πραγματικὴ ἐλπίδα τοῦ ἔθνους. Ἤδη στὴν ἀρχαία…
-
Οἱ ἥρωες μᾶς δείχνουν τὸν δρόμο
Γιὰ τὰ ἡρωϊκὰ κατορθώματα τῶν ἀγωνιστῶν μας στὸν πόλεμο τοῦ ’40 ἔχει χρησιμοποιηθῆ ὁ ὅρος ἐποποιΐα. Ὄχι ἀτυχῶς. Πῶς ἀλλοιῶς θὰ μποροῦσε νὰ χαρακτηρίσῃ κανεὶς τὰ ἀνδραγαθήματα τῶν Ἑλλήνων στὸν ἑλληνοϊταλικὸ πόλεμο τοῦ ’40 ἀλλὰ καὶ μετά, στὴν γερμανικὴ ἀντίσταση, παρὰ ὡς ἔργα μεγάλα καὶ θαυμαστά, ποὺ ξεπερνοῦν πράγματι τὴν σφαῖρα τῆς λογικῆς καὶ ἀγγίζουν τὰ ὅρια τοῦ θαύματος; Ἀλλὰ καὶ τί λόγια νὰ βρῆ κανείς, γιὰ νὰ περιγράψῃ τὸ μεγαλεῖο τῆς ψυχῆς τῶν ἀνδρῶν αὐτῶν ποὺ δὲν δείλιασαν οὔτε μπροστὰ σὲ πολυαριθμότερους οὔτε μπροστὰ σὲ ἀρτιώτερα ἐξοπλισμένους μαχητές! Ἄλλωστε, τό ᾿χει ἡ μοῖρα τῶν Ἑλλήνων, νὰ ᾿ναι πάντοτε «πολλὰ ὀλίγοι» καὶ νὰ ἀγωνίζονται διαρκῶς, ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι σήμερα,…
-
Καθολικὸς Ἅγιος ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος
Τὸν Ἅγιο Ἰάκωβο τὸν Ἀδελφόθεο, τὸν πρῶτο ἐπίσκοπο Ἱεροσολύμων, τὸν μορφωτικὸ καὶ κοινωνικὸ διδάσκαλο ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν 23η Ὀκτωβρίου κάθε χρόνο καὶ καλεῖ ἐμᾶς, ὅλους τοὺς πιστούς, νὰ ὑμνήσωμε ἐπαξίως «τὸν πρωτόθρονον, τῆς Ἐκκλησίας τὸν φωστῆρα, τὸν φερωνύμως Δίκαιον, ὡς Ἱεράρχην καὶ θεῖον κήρυκα». Σὲ ὅλα πρῶτος καὶ μάλιστα στὸν μεγαλύτερο βαθμὸ ἀνεδείχθη, πράγματι, ὁ Ἰάκωβος, «Ἱεράρχης πρώτιστος, Ἀπόστολος μέγιστος, σοφὸς ὑποφήτης (ἑρμηνευτὴς τοῦ θείου θελήματος) καὶ μάρτυς τῆς ἀληθείας», ἕνας ἀληθινὰ καθολικὸς Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐκφραστὴς καὶ τῶν τριῶν ἐπιμέρους διακονιῶν της, τῆς πνευματικῆς, τῆς μορφωτικῆς καὶ τῆς κοινωνικῆς διακονίας. Ὅπως, ἐξ ἄλλου, ἀναφέρεται στὸ Συναξάρι τῆς ἡμέρας, ὁ Ἰάκωβος «πρῶτος Ἐπίσκοπος ἐν Ἱεροσολύμοις ἐγένετο παρ’…
-
Ἡ τιμὴ τῶν Πατέρων
«Τὰς μυστικὰς τοῦ Πνεύματος σάλπιγγας», «τὰ πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου», «τοὺς θεοφόρους πατέρας» τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Β’ ἤ τὴν Γ’ Κυριακὴ τοῦ Ὀκτωβρίου κάθε χρόνο, σὲ ἀνάμνηση τῆς ἐν Νικαίᾳ συνελθούσης, κατὰ τὸ ἔτος 787, Ζ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Δοξάζει καὶ ἀνυμνεῖ ἡ Ἐκκλησία μας τοὺς «οὐρανόφρονας Πατέρας», διότι ἀφ’ ἑνὸς μὲν κατετρόπωσαν «τοῖς ὅπλοις τῶν λόγων» τοὺς ἐχθροὺς τῶν σεβαστῶν εἰκόνων, ἀφ’ ἑτέρου δὲ διετράνωσαν τὴν ἀληθινῆ πίστη τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἐκφράστηκε διὰ στόματος ὅλων τῶν Πατέρων, ὅτι «ἡ τιμὴ τῆς εἰκόνος ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει». Εἶναι, ὅμως, ἀξιοπρόσεκτο ὅτι, ἐνῷ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν ἡμέρα αὐτὴν ἑορτάζει τὴν νίκη ἐπὶ τῶν ἀσεβῶν εἰκονομάχων, ἐν τούτοις στοὺς περισσοτέρους…
-
Συνάντηση Ἑλληνισμοῦ – Χριστιανισμοῦ στὴν Ἀθήνα τοῦ 1ου μ.Χ. αἰ.
Καθοριστικῆς σημασίας εἶναι ὁρισμένα γεγονότα στὴν πορεία τῆς ζωῆς τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ἕνα τέτοιο γεγονὸς ὑπῆρξε, γιὰ τὸν Διονύσιο Ἀρεοπαγίτη, ἡ συνάντησή του μὲ τὸν Ἀπόστολο τῶν ἐθνῶν Παῦλο. Συγκεκριμένα, ὅταν ὁ τελευταῖος κατῆλθε ἀπὸ τὴν Μακεδονία στὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν, «τὴν κατείδωλον οὖσαν», βρῆκε πρόσφορο ἔδαφος γιὰ συζήτηση μὲ διαφόρους φιλοσόφους, στωϊκοὺς καὶ ἐπικουρείους, ποὺ ἐνδιαφέρονταν νὰ μάθουν «τίς ἡ καινὴ αὕτη ἡ ὑπ’ αὐτοῦ λαλουμένη διδαχή». Ὁ σοφὸς Παῦλος, στὴν ὁμιλία του στὸν Ἄρειο Πάγο, προκειμένου νὰ γίνῃ περισσότερο κατανοητός, χρησιμοποίησε καὶ λόγια φιλοσόφων, ὅπως τὸ τοῦ στωϊκοῦ Ἀράτου: «τοῦ γὰρ καὶ γένος ἐσμέν». Τὸ κήρυγμα τοῦ Παύλου (Πράξ. ιζ’ 22-34) βρῆκε ἀμέσως ἀνταπόκριση στὴν ψυχὴ τοῦ ὥριμου…
-
Ὁ Καποδίστριας καὶ τὸ ὅραμά του γιὰ τὴν παιδεία
Ἡ 27η Σεπτεμβρίου 1831 ἀποτελεῖ μιὰ ἀκόμη μαύρη σελίδα στὴν ἱστορία τοῦ νεώτερου Ἑλληνισμοῦ. Ὁ πρῶτος κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδος πέφτει θανάσιμα χτυπημένος ἀπὸ ἀδελφοκτόνα βέλη και ὁ λαὸς ποὺ ἐπὶ δυόμιση ὁλόκληρα χρόνια εἶχε στηρίξει σ’ ἐκεῖνον τὶς ἐλπίδες του γιὰ ἀνόρθωση καὶ πρόοδο βρίσκεται καὶ πάλι ἔρημος καὶ ἐγκαταλελειμμένος. Ποιός θὰ στεγάσῃ τώρα τὰ ὀρφανά του; Ποιός θὰ νοικοκυρέψῃ τὸν δημόσιο βίο, θυσιάζοντας ἀκόμη καὶ τὴν προσωπική του περιουσία, ὅπως ἐκεῖνος, καὶ ποιός θὰ ὑπερασπιστῆ τὰ ἐθνικά του δίκαια μὲ σθένος καὶ παρρησία ἀπέναντι στοὺς ξένους δυνάστες; Ζητήματα πολλὰ καὶ δυσεπίλυτα. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ Καποδίστριας κυβέρνησε συγκεντρωτικὰ καὶ δὲν ἔδειξε ἐμπιστοσύνη σὲ ντόπιους καὶ…
-
Χριστός, ὁ σώζων Σταυρός
Εἶναι τόσο μεγάλη ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας μας στὸν Σταυρὸ καὶ στὴν λυτρωτική του προσφορά γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος, ὥστε καθ’ ὅλη τὴν περίοδο τοῦ Σταυροῦ, πρὸ τῆς Ὑψώσεως, κατὰ τὴν Ὕψωση ἀλλὰ καὶ στὰ μεθέορτα τῆς ἑορτῆς, ἅπαντες συνεορτάζομε καὶ ἀναπέμπομε εὐχαριστηρίους ὕμνους γιὰ τὸ σωτηριῶδες αὐτὸ γεγονός: «Χαίροις ἡ ἀνάστασις πάντων τῶν τεθνεώτων, ὁ ἀνυψώσας ἡμᾶς εἰς φθορὰν πεσόντας, Σταυρὲ τίμιε». Πανηγυρίζομε ὁλοψύχως, διότι ὁ Σταυρὸς ἔγινε τὸ μέσο, «δι’ οὗ ἡ φθορὰ διαλέλυται καὶ βροτοὶ ἐθεώθημεν». Πανηγυρίζομε, ἐπίσης, διότι, καθὼς ἀνυψοῦται ὁ Σταυρὸς καὶ στήνεται ἐμπρός μας, στὸ κέντρο τῆς Ἐκκλησίας, προσκυνοῦμε «τὸν ὑψωθέντα ἐν μέσῳ» αὐτοῦ Κύριό μας, «ἀρυόμενοι (= ἀντλοῦντες) πλουσίως τὸ μέγα (Του) ἔλεος».…
-
Ἕνας ἀληθινὸς κήρυκας τῆς μετανοίας
Μιὰ σεβάσμια μορφὴ τιμᾶ σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας. Ἕναν Ἅγιο μὲ πολλαπλὲς ἰδιότητες, ὅπως διαβάζομε στὸ Ἀπολυτίκιό του: ὑπῆρξε προφήτης, πρόδρομος, βαπτιστὴς καὶ κήρυκας, μάλιστα δὲ μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ, χωρὶς νὰ ὑστερήσῃ οὐδόλως σὲ καμμία ἀπὸ τὶς παραπάνω ἀποστολές. Δὲν γνωρίζει πραγματικὰ κανεὶς τί νὰ πρωτοθαυμάσῃ στὸν Ἰωάννη! Τὴν ταπείνωση, τὴν ὑπακοή του, τὴν σεμνότητα ἤ τὴν ἀσκητικότητά του; Ἤ μήπως περισσότερο τὴν παρρησία καὶ τὸ σθένος του νὰ ἀντιπαρατεθῆ στὸν πανίσχυρο Ἡρώδη, γεγονὸς ποὺ τοῦ κόστισε τελικά τὴν ζωή του; Ἐὰν τὸ κήρυγμά του περιοριζόταν σὲ καθαρὰ θρησκευτικὰ πλαίσια, ἴσως νὰ μὴν ἐνοχλοῦσε κανέναν, οὔτε αὐτὴν τὴν ἐξουσία. Ἐπειδή, ὅμως, προσέκρουε πάνω σὲ διεφθαρμένες συνειδήσεις ἀνθρώπων ποὺ δὲν ἤθελαν…
