-
Άγιος Αλέξανδρος: Ο μεγάλος Επίσκοπος της Εκκλησίας μας
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού Πολλοί άγιοι ιεράρχες λάμπρυναν με την προσωπικότητά τους και το έργο τους την πρωτόθρονη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως στη δισχιλιόχρονη ιστορική της πορεία. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Αλέξανδρος, ο οποίος έβαλε τη δική του σφραγίδα στην Εκκλησία του Χριστού σε μια εποχή κρίσιμη για εκείνη. Γεννήθηκε στην αγιοτόκο Μ. Ασία περί το 239 από γονείς ευσεβείς, οι οποίοι τον ανάθρεψαν χριστιανικά, σε μια εποχή που θεωρούνταν ασυγχώρητο έγκλημα να είναι κανείς Χριστιανός, διότι η θνήσκουσα ειδωλολατρία, δια της ρωμαϊκής εξουσίας καταδίωκε με ιδιαίτερη μανία την Εκκλησία και τους Χριστιανούς, με στόχο να τους εξαφανίσει από προσώπου γης. Ο ίδιος, νεαρό παιδί, δοκίμασε…
-
Ἕνας ἀληθινὰ φωτεινὸς Ἅγιος
Ἡ Ἐκκλησία μας τιμάει στὶς 27 Αὐγούστου τὴν μνήμη ἑνὸς φωτεινοῦ Ἁγίου, ὅπως φανερώνει καὶ τὸ ὄνομά του, τοῦ Ἁγίου Φανουρίου, γιὰ τὸν βίο καὶ τὴν πολιτεία τοῦ ὁποίου δὲν γνωρίζομε πολλά, οὔτε πότε ἀκριβῶς ἔζησε. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀπὸ κάποιους ἀμφισβητεῖται ἡ ὕπαρξή του ἤ θεωρεῖται ὅτι ἡ μνήμη του συγχέεται μὲ τὴν μνήμη τοῦ ἐπίσης στρατιωτικοῦ Ἁγίου Γεωργίου, οἱ εἰκονογραφικοὶ τύποι τῶν ὁποίων, ὡστόσο, δὲν ὁμοιάζουν. Πάντως δὲν ἐκκινοῦν ὅλοι οἱ μελετητὲς ἀπὸ ἀγαθὴ προαίρεση στὴν ἔρευνά των, ἀλλὰ κάποιοι ἐπιχειροῦν πεισματικὰ νὰ σπιλώσουν τὴν μνήμη ἑνὸς ἰδιαιτέρως ἀγαπητοῦ στὸν λαὸ Ἁγίου. Πράγματι, ὁ λαὸς περιβάλλει τὸν Ἅγιο μὲ ἰδιαίτερη ἀγάπη καὶ τιμή. Οἱ εὐλαβεῖς μάλιστα χριστιανοὶ προσφέρουν,…
-
Ἐκφραστὴς τοῦ τριλείτουργου ὁ Πατροκοσμᾶς
Ὡς γνωστόν, ἡ Ὀρθοδοξία δὲν διαθέτει μόνον τὴν διάσταση τῆς πίστεως, ἀλλὰ καὶ τὴν μορφωτικὴ καὶ τὴν κοινωνικὴ διάσταση, ὅπως φαίνεται καθαρὰ ἀπὸ τὸ ἔργο τῶν πρώτων κοινοτήτων, ὅπου οἱ Ἀπόστολοι ἀσκοῦσαν τὸ πνευματικὸ καὶ μορφωτικὸ λειτούργημα, ἐνῶ οἱ διάκονοι ἐξελέγησαν, γιὰ νὰ ἐξυπηρετήσουν κυρίως τὸ κοινωνικὸ ἔργο τῆς κοινότητος (Πράξ. Β’ 42-47, ΣΤ’ 1-6). Γνήσιος συνεχιστὴς τοῦ ὀρθοδόξου πνεύματος καὶ ἐκφραστὴς τοῦ τριλείτουργου ὁ Πατροκοσμᾶς δὲν διακόνησε μόνον τὶς πνευματικὲς καὶ μορφωτικὲς ἀνάγκες τῶν ἀδελφῶν του μὲ τὴν διδασκαλία του, ἀλλὰ ἐργάστηκε παράλληλα καὶ γιὰ τὴν ἠθικὴ καὶ κοινωνική των ἀναγέννηση. Θεμέλιο τῆς διδασκαλίας του ἡ πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἡ ἀγάπη πρὸς τοὺς…
-
Ἡ Παράκληση τῶν ἀβοηθήτων καὶ τῶν ἀπηλπισμένων
Ὁ Θεόδωρος Β’ Λάσκαρης, συνθέτης τοῦ Μεγάλου Παρακλητικοῦ Κανόνος στὴν Παναγία, παρουσιάζει, μέσα ἀπὸ ὑπέροχες ποιητικὲς εἰκόνες, τὶς δυσκολίες τοῦ βίου του: «Νέφη τῶν λυπηρῶν ἐκάλυψαν τὴν ἀθλίαν μου ψυχήν», «ἐκύκλωσαν αἱ τοῦ βίου μου μὲ ζάλαι, ὥσπερ μέλισσαι κηρίον, Θεοτόκε», «τῶν λυπηρῶν ἐπαγωγαὶ χειμάζουσιν τὴν ταπεινήν μου ψυχήν». Πράγματι, ὁ ποιητὴς καὶ «φιλόσοφος-βασιλεύς» δὲν ἐκθέτει γενικῶς «τὶς συμφορὲς τοῦ βίου» ἀλλὰ καὶ τὶς ταλαιπωρίες ποὺ ὑπέστη ὡς αὐτοκράτορας τῆς πολύπαθης αὐτοκρατορίας τῆς Νικαίας, ποὺ ἀντιμετώπιζε διαρκεῖς ἀπειλές ἀπὸ ἐξωτερικοὺς ἐχθροὺς (Μουσουλμάνους, Φράγκους, Βουλγάρους, Δεσπότες τῆς Ἠπείρου) καὶ ἀπὸ ἐσωτερικοὺς (εὐγενεῖς ἀριστοκράτες), λόγῳ τῆς φιλολαϊκῆς πολιτικῆς τῶν αὐτοκρατόρων της. Εὐαίσθητη καὶ φιλάσθενη φύση ὁ ἴδιος, πικραμένος καὶ συντετριμμένος ἀπὸ τὶς…
-
Οἱ Παρακλήσεις στὴν Παναγία καὶ ἡ παράκληση τῆς Παναγίας
Οἱ Παρακλητικοὶ Κανόνες στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο εἶναι ἀπὸ τὶς πιὸ λαοφιλεῖς Ἀκολουθίες τῆς ὀρθοδόξου λειτουργικῆς ζωῆς. Ὄχι μόνον τὸν Αὔγουστο, ποὺ εἶναι ὁ μήνας τῆς Παναγίας, ἀλλὰ καὶ ὅλο τὸν ὑπόλοιπο χρόνο σὲ Ἐκείνην καταφεύγομε καὶ πάνω της ἐναποθέτομε «τὴν πᾶσαν ἐλπίδα» μας. Ἐκείνη, ἡ γλυκιά μας Παναγιά, εἶναι ἡ μεσιτεύουσα ὑπὲρ ἡμῶν στὸν Υἱό της καὶ Θεό μας. Ἀξίζει, πάντως, νὰ ἐπισημάνωμε ὅτι στὰ ὑπέροχα αὐτὰ ποιήματα, ποὺ ψάλλομε πρὸς τιμήν της καὶ γιὰ ἐνίσχυσή μας, τὰ τροπάρια ὅλων τῶν Ὠδῶν ἀκολουθοῦν κάποια συγκεκριμένη σειρά. Ἔτσι τὸ α’ τροπάριο ὅλων τῶν Ὠδῶν τοῦ Μικροῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος περιέχει παράκληση στὴν Παναγία γιὰ γενικὴ βοήθεια, τὸ β’ παράκληση γιὰ σωτηρία ἀπὸ…
-
Κύπρος ἡ πολύπαθη
Νησὶ πικρό, νησὶ γλυκό, νησὶ τυραγνισμένο, κάνω τὸν πόνο σου νὰ πῶ καὶ προσκυνῶ καὶ μένω». Μ’ αὐτὰ τὰ λόγια ξεκινάει ὁ ποιητὴς νὰ ὑμνήσῃ τὸ πολύπαθο νησί, «τὸ ὁλάνθιστο κλωνάρι, ποὺ τοῦ μαδῆσαν τά ἄνθια του διπλοῖ, τριπλοῖ βαρβάροι» καὶ ποὺ τὰ βάσανά του δὲν λένε νὰ πάρουν τέλος, γιατὶ οἱ κάθε λογῆς βαρβάροι συνεχίζουν νὰ τὴν μολεύουν, νὰ τὴν τυραγνοῦν καὶ «νὰ παίζουν τὴν τύχη της στὰ ζάρια».
-
Νικόδημος Ἁγιορείτης, ὁ φωτεινός μας διδάσκαλος
«Ὡς φῶς ἐν τῶ κόσμῳ» ἔλαμψε ὁ Ὅσιος σὲ μιὰ σκοτεινὴ γιὰ τὸ Γένος περίοδο. Τόσο οἱ βίαιοι ἐξισλαμισμοὶ τῶν Ὀθωμανῶν, ὅσο καὶ ἡ ὕπουλη προπαγάνδα τῶν Δυτικῶν, Λατίνων καὶ Προτεσταντῶν, κορυφώθηκαν κατὰ τὸν 18ο αἰῶνα, μὲ στόχο ἀφ’ ἑνὸς μὲν τὴν ἀφαίμαξη τῶν ὑποδούλων, ἀφ’ ἑτέρου δὲ τὴν ἀλλοίωση τοῦ ὀρθοδόξου φρονήματος τοῦ λαοῦ.
-
Στὰ βήματα τῶν Πατέρων
Τοὺς Πατέρες τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Ε’ Κυριακὴ τοῦ Ματθαίου. Ὑμνεῖ καὶ δοξολογεῖ «τὰς μυστικὰς σάλπιγγας τοῦ Πνεύματος, τὰ πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου, τὰ μυρίπνοα ἄνθη τοῦ Παραδείσου» (Δοξαστικό). Οἱ θεοφόροι αὐτοὶ Πατέρες διεκήρυξαν τὴν μία ὑπόσταση τοῦ Θεοῦ Λόγου «ἐν δύο φύσεσιν», ἀντικρούοντας ἔτσι τὶς αἱρετικὲς δοξασίες τῶν μονοφυσιτῶν, κυρίως δὲ τοῦ Εὐτυχοῦς καὶ τοῦ Διοσκούρου, ποὺ ὑποστήριζαν ὅτι ἡ θεία φύση ἀπορροφᾶ τὴν ἀνθρωπίνη. Ἐδογμάτισαν, λοιπόν, οἱ θεόφθογγοι κήρυκες ὅτι οἱ δύο φύσεις τοῦ Κυρίου ἑνώνονται στὸ πρόσωπό Του χωρὶς χωρισμὸ ἤ διαίρεση τῆς μιᾶς ἀπὸ τὴν ἄλλη («ἀχωρίστως, ἀδιαιρέτως»), χωρὶς σύγχυση, ἀνάμειξη, τῶν δύο φύσεων («ἀσυγχύτως»), καί, τέλος, χωρὶς ἡ θεία ἢ…
-
«Μιμητές μας γίνεστε!»
Τὴν μνήμη τῶν Ἀποστόλων ἑορτάζει πανηγυρικὰ ἡ Ἐκκλησία μας καὶ φέτος, ὅπως κάθε χρόνο. Τιμᾶ τοὺς κορυφαίους, Πέτρο καὶ Παῦλο, καὶ τὸ σύνολο τῶν Ἀποστόλων, «τὸν δωδεκάριθμο χορό». Ὑμνεῖ τοὺς κήρυκες τοῦ λόγου, ποὺ σὰν τὰ γοργόφτερα πουλιὰ μετέφεραν τὸ μήνυμα τῆς ἀληθείας σὲ ὅλη τὴν οἰκουμένη, τοὺς φωτεινοὺς ἀστέρες ποὺ διέλυσαν τὰ σκοτάδια τῆς πλάνης, τὶς κιθάρες τοῦ πνεύματος ποὺ σκόρπισαν τὴν ἁρμονία καὶ τὴν ἀγάπη στὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι νὰ ἀπορῇ, πράγματι, κανεὶς πῶς μπόρεσε μιὰ δράκα ἁπλῶν καὶ ἀνίσχυρων, «ἀμόρφωτων» ἀνθρώπων νὰ ἀντιμετωπίσῃ πολυπληθέστερους καὶ μάλιστα μεγάλους καὶ τρανοὺς ἄρχοντες καὶ βασιλεῖς. Πῶς κατάφεραν, ἐπίσης, μέσα σὲ ἀντικειμενικὰ δύσκολες καὶ ἀντίξοες συνθῆκες, ὄχι μόνον νὰ διατηρήσουν…
-
Ἅγιοι Πάντες, οἱ φωτεινοί μας ὁδοδεῖκτες
Τοὺς Ἁγίους Πάντες, τοὺς φωταυγεῖς ἀστέρες τοῦ νοητοῦ στερεώματος, τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν πρώτη Κυριακὴ μετὰ ἀπὸ τὴν Πεντηκοστή, ὡς ὄργανα τοῦ Πνεύματος καὶ πρώτους καρποὺς τῆς χάριτός Του. Πρόκειται γιὰ Ἁγίους ὅλων τῶν κατηγοριῶν καὶ ἡλικιῶν, ἐπωνύμους καὶ ἀνωνύμους, ἐπιφανεῖς καὶ ἀσήμους, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, ποὺ φωτίστηκαν καὶ ἁγιάσθηκαν ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ εὐηρέστησαν στὸν Θεό, διότι «ἐπλήρωσαν ἔργῳ τὸν λόγον τοῦ Σωτῆρος». Βλαστοὺς εὐαγγελίου καὶ καρποὺς ἀμαράντους, καλεῖ ὁ Ἅγιος Νικόδημος Ἁγιορείτης τοὺς Ἅγιους Πάντες, ὁ δὲ Κύριλλος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως τοὺς παρομοιάζει μὲ οὐρανό, ποὺ στὸ μέσο του λάμπει ὡς Ἥλιος ὁ Χριστός, ὡς σελήνη ἡ Παναγία, καὶ «κύκλῳ» ὡς ὁλόφωτα ἄστρα οἱ χοροὶ πάντων τῶν…
-
«Εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε»
Παράκληση καὶ ἐπιταγὴ τοῦ Κυρίου μας ἀποτελεῖ ἡ ἑνότητα στὴν Ἐκκλησία. Πράγματι ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος γεννήθηκε ὡς «ἐπὶ γῆς εἰρήνη» καὶ διετήρησε σ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ἐπὶ γῆς παρουσίας Του τὴν εἰρήνη καὶ τὴν ἑνότητα μὲ ὅλους ὅσους παρέμειναν συνδεδεμένοι μαζί Του, ἐν ὄψει τῆς ὁλοκληρώσεως τοῦ ἔργου Του μεριμνᾶ γιὰ τὴν συνέχεια αὐτοῦ τοῦ θείου ἀγαθοῦ, τῆς ἑνότητος, ὄχι μόνον ἀνάμεσα στοὺς μαθητές Του ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλους τοὺς πιστούς: «Οὐ περὶ τούτων δὲ ἐρωτῶ (παρακαλῶ) μόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν πιστευόντων διὰ τοῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμέ, ἵνα πάντες ἕν ὦσι, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοί κἀγὼ ἐν σοί» (Ἰωάν, ιζ’ 21). Ἡ τελεία αὐτὴ συν-φωνία…
-
Οἱ καρποὶ τῆς Ἀναστάσεως
Διανύομε τὴν Ε’ συνεχῆ ἑβδομάδα ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας καὶ στὸ διάστημα αὐτὸ γευόμαστε ὅλοι οἱ ἀναστημένοι τοὺς πλούσιους πνευματικοὺς καρπούς της. Κι ἐνῶ θὰ πίστευε κανεὶς ὅτι, ἔχοντας γευτῆ πλέον ὅλον αὐτὸν τὸν πλοῦτο, θὰ ἔχωμε ἐπὶ τέλους χορτάσει τὴν πείνα μας καὶ θὰ ἔχωμε σβήσει τὴν δίψα μας, ἐν τούτοις ὅλοι μας εὐχόμαστε καὶ προσευχόμαστε νὰ μὴν τελειώσῃ ποτὲ ἡ πνευματικὴ αὐτὴ πανδαισία καὶ ἡ ἀναστάσιμη τράπεζα νὰ συνεχίσῃ νὰ εἶναι πλήρης ἀγαθῶν καὶ δωρεῶν. Ἀλλὰ δὲν τὸ εὐχόμαστε μόνον, τὸ βιώνομε κιόλας, ἐφ’ ὅσον ὀ ἀναστημένος Κύριος εἶναι διαρκῶς ἀνάμεσά μας, ἰδιαιτέρως τὴν περίοδο αὐτήν. Εἶναι ὁ πρῶτος καρπὸς τῆς Ἀναστάσεως, καθ’ ὅτι ἡ ἔγερσή…
-
Ἄνθρωποι γενώμεθα
Ἀλήθεια, πόση θλίψη, ὀδύνη καὶ σπαραγμὸ νὰ ἔκρυβε μέσα της ἡ καρδιὰ τοῦ παραλύτου τῆς Βηθεσδᾶ, ὁ ὁποῖος ἐπὶ 38 ὁλόκληρα ἔτη παρέμενε καθηλωμένος καὶ ἀνήμπορος στὸ κρεβάτι τοῦ πόνου! Ἀλλὰ καὶ πόση ἐλπίδα καὶ ὑπομονή, τονίζουν οἱ Πατέρες, ὥστε νὰ ἀναμένῃ καρτερικὰ τὴν ἑπομένη φορά, ἄγνωστο πότε, ποὺ θὰ κατέβαινε καὶ πάλι ὁ Ἄγγελος νὰ ἁγιάσῃ τὸ ὕδωρ, γιὰ νὰ εἰσέλθῃ στὴν κολυμβήθρα καὶ νὰ βρῆ τὴν θεραπεία του! Σκεφθῆτε μάλιστα τὴν ἀπογοήτευσή του, ὅταν διαπίστωνε ὅτι οἱ ἄλλοι εἶχαν ἕναν ἄνθρωπο νὰ τοὺς βοηθήσῃ, ἐνῶ ἐκεῖνος στεκόταν μόνος καὶ παρατημένος! Ἡ μοναξιὰ καὶ ἡ ἐγκατάλειψη τοῦ παραλύτου ἦταν σίγουρα πιὸ σκληρὰ καὶ ἀπὸ τὴν χρόνια καὶ ἀνίατη ἀσθένειά…
-
«Ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν»
«Ὥσπερ ἠγέρθη Χριστός ἐκ νεκρῶν, οὕτως καὶ ἡμεῖς ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν» (Ῥωμ., στ’ 4). Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ, κατὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, πρόσκληση γιὰ μιὰ «καινή» ἐν Χριστῷ ζωή. Κατὰ τὴν Διακαινήσιμο ἑβδομάδα ποὺ διανύομε γευόμαστε πράγματι, οἱ ἄνθρωποι καὶ ἡ κτίση ὅλη, τὴν ἐμπειρία αὐτῆς τῆς καινούργιας ἀναστημένης ζωῆς. Ὅπως παλαιότερα κατ’ αὐτὲς τὶς ἡμέρες οἱ νεοφώτιστοι ἀδελφοί μας ποὺ ἐλάμβαναν τὸ βάπτισμα ἔλαμπαν μέσα στὰ λευκὰ λαμπριάτικα ἐνδύματά των, ἔτσι καὶ ἐμεῖς σήμερα, οἱ ἀναβαπτισμένοι καὶ ἐνδεδυμένοι τὸν χιτῶνα τῆς νέας ἀναστημένης ἐν Χριστῷ ζωῆς, βιώνομε τὴν χαρὰ τῆς Λαμπρῆς καὶ ἀστραποβολοῦμε μέσα στὰ νέα φωτεινά μας ἐνδύματα. Ἐξ ἄλλου, ὅταν κάποιος παραμένει ἑνωμένος μὲ τὸν…
-
«Θεοῦ γεώργιον»
Μέσα στὸ φῶς τοῦ ἔαρος καὶ τῆς Ἀναστάσεως «ἀνέτειλε» καὶ ἡ «φωτοφόρος» ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Μεγαλομάρτυρος. Πράγματι, ἡ ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου συμβαδίζει πάντοτε μὲ τὴν Ἀνάσταση· γιὰ τὴν ἀκρίβεια οἱ δύο ἑορτὲς «συνεκλάμπουν». Γι’ αὐτὸ ὁ ὑμνογράφος στὸ ὄμορφο τροπάριο τοῦ Καθίσματος τοῦ Ὄρθρου μᾶς καλεῖ «ἅπαντες λαμπροφοροῦντες φαιδρῶς ἑορτάσωμεν». Ὅλοι ἑπομένως οἱ φιλέορτοι χριστιανοὶ συμμετέχομε στὴν χαρὰ ἑνὸς ἀπὸ τοὺς πλέον ἀγαπημένους Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀλλὰ γιατί ὁ Ἅγιος τυχαίνει νὰ εἶναι ἰδιαίτερα λαοφιλής; Διότι ὁμολογουμένως συνδύαζε στὸ πρόσωπό του ὅλες τὶς ἀρετὲς τοῦ βίου, τὴν νεότητα καὶ τὴν σταθερότητα, τὴν ἀξιωσύνη καὶ τὴν παλληκαριά, τὴν φιλοπτωχεία καὶ τὴν ἀλληλεγγύη, τὴν ἐντιμότητα καὶ τὴν…
