ΤΟ ΤΡΩΔΙΟ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ ΤΩΝ ΕΠΑΛΞΕΩΝ

Τὸ Τριῴδιο καὶ ὁ ἄνθρωπος

Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ εἰσερχόμεθα καὶ ἐφέτος στὴν κατανυκτικὴ περίοδο τοῦ ἱεροῦ Τριῳδίου. Ὥς γνωστόν, ἡ χρονικὴ αὐτὴ περίοδος τῶν δυόμιση περίπου μηνῶν λέγεται ἔτσι, γιατὶ στὴν ἐκκλησία μας χρησιμοποιεῖται τὸ πολυσέλιδο βιβλίο, «Τὸ Τριῴδιον», ποὺ εἶναι γεμᾶτο ἀπὸ ποιητικὰ μαργαριτάρια, ὑπέροχους ὕμνους, διδακτικὲς περικοπὲς καὶ πνευματικὲς ὠδές.

Ἐὰν προσέξωμε, μάλιστα, καλύτερα, θὰ παρατηρήσωμε ὅτι τὸ Τριῴδιο ἔχει σχέση μὲ τὸ σχῆμα τοῦ ναοῦ, τοῦ τάφου καὶ τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Ὁ ναὸς διαθέτει πρόναο, τὸν κυρίως ναὸ καὶ τὸ ἱερό, ὁ δὲ τάφος τὸν προθάλαμο, τὴν αἴθουσα τῶν δακρύων καὶ τὸν χῶρο τῆς σαρκοφάγου, τὸ δὲ ἀνθρώπινο σῶμα ἔχει τέσσερα ἄκρα, τὸν κορμὸ καὶ τὴν κεφαλή. Τὸ Τριῴδιο, λοιπόν, διαθέτει καὶ αὐτὸ τρεῖς ὑποπεριόδους: τὶς τέσσερις πρῶτες Κυριακές, τὴν μεγάλη περίοδο τῆς Τεσσαρακοστῆς καὶ τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα.

Οἱ δύο πρῶτες ἀπὸ τὶς ἀρχικὲς Κυριακὲς ἔχουν σχέση μὲ τὰ πόδια, γιατὶ κατὰ τὴν μὲν πρώτη ἀναγιγνώσκεται ἡ περικοπὴ τοῦ Τελώνου καὶ Φαρισαίου, οἱ ὁποῖοι «ἀνέβησαν προσεύξασθαι». Κατὰ τὴν δευτέρα δὲ Κυριακὴ ἀναγιγνώσκεται ἡ περικοπὴ τοῦ Ἀσώτου, ὁ ὁποῖος «ἀναστάς ἐπορεύθη πρὸς τὸν πατέρα του». Ἑπομένως, καὶ στὶς δύο περιπτώσεις ὑπάρχει ἡ χρησιμοποίηση τῶν ποδῶν («ἀνέβησαν», «ἐπορεύθη»).

Οἱ δύο ἑπόμενες Κυριακὲς ἔχουν σχέση μὲ τὰ χέρια. Τὴν μὲν Κυριακὴ τῆς Κρίσεως ἀναφέρεται ἡ φράση «Ἐπείνασα καὶ ἐδώκατε μοι φαγεῖν», κατὰ δὲ τὴν ἑπομένη Κυριακὴ ἐνθυμούμεθα τὴν παρακοὴ τῶν πρωτοπλάστων, οἱ ὁποῖοι ἔλαβαν μὲ τὰ χέρια των τὸν ἀπαγορευμένο καρπὸ καὶ τρώγοντάς τον ἐξέπεσαν τοῦ Παραδείσου. Ἡ ἐνθύμηση αὐτὴ μᾶς διδάσκει ὅτι δὲν πρέπει νὰ κάνωμε πράξεις ποὺ μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ προσπαθοῦμε μὲ τὴν νηστεία νὰ ἐλαχιστοποιήσωμε τὶς ἁμαρτωλὲς πράξεις καὶ νὰ μεγιστοποιήσωμε τὴν μετάνοια.

Ἔτσι, μετὰ τὶς τέσσερις ἀρχικὲς Κυριακές, εἰσερχόμεθα στὸ κύριο σῶμα, στὸν κορμό, δηλαδή, τῆς μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ποὺ ἀντιστοιχεῖ στὸν κορμὸ τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Ὅπως, μάλιστα, μέσα στὸν κορμό μας ὑπάρχουν πολύτιμα ὄργανα (καρδιά, πνεύμονες, ἧπαρ καὶ λοιπά), ἔτσι καὶ στὸν κορμὸ τοῦ Τριῳδίου ὑπάρχουν πολύτιμοι θησαυροὶ (Χαιρετισμοὶ τῆς Θεοτόκου, Μεγάλος Κανόνας, Ψυχοσάββατα, Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, Κυριακὴ τοῦ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, Κυριακὴ τοῦ Ἰωάννου τῆς κλίμακος, Κυριακὴ τῆς Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας, ἡ λειτουργία τῶν Προηγιασμένων καὶ λοιπά).

Μετὰ τὸν κορμὸ ἔρχεται ἡ κεφαλὴ ἀλλὰ μεσολαβεῖ ὁ λαιμός. Σὲ ἀντιστοιχία, λοιπόν, στὸ Τριῴδιο λαιμὸς εἶναι ἡ Κυριακὴ τῶν Βαΐων. Ὁποῖοι δὲ θησαυροὶ εὑρίσκονται στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα!Ξεπερνοῦν τὸν ἀνθρώπινο νοῦ!  Γιατί «οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, ὥστε τὸν Υἱὸν Αὐτοῦ τὸν Μονογενῆ ἔδωκε, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ἰωάνν., Γ’ 15-16). Μέσα στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, ἄλλωστε, ὑπάρχει τὸ λαμπερὸ διαμάντι τῆς παγκοσμίου λογοτεχνίας, «Τὸ Τροπάριο τῆς Κασσιανῆς», καθὼς ἐπίσης ὑπάρχουν τὰ Δώδεκα Εὐαγγέλια (δώδεκα περικοπὲς τῶν Εὐαγγελίων), τὰ ἄλλα βιβλικὰ ἀναγνώσματα, οἱ ὑπέροχοι ὕμνοι, τὰ Ἐγκώμια καὶ λοιπά.

Ὅλα αὐτὰ βοηθοῦν νὰ βιώσωμε, ὅσο εἶναι ἀνθρωπίνως δυνατόν, τὸν Σταυρό, τὰ πολλὰ πάθη καὶ τὴν ταφὴ τοῦ Σωτῆρος μας, ὥστε νὰ γευθοῦμε καὶ τὴν ἔνδοξη Ἀνάστασή Του. Ὅπως, δηλαδή, τὸ ἀνθρώπινο σῶμα πάντοτε ἐπιθυμεῖ νὰ πετάξη στὸν ἀέρα, ἔτσι καὶ τὸ Τριῴδιο μᾶς προετοιμάζει καὶ μᾶς ἐνισχύει μὲ τὴν ταπείνωση καὶ τὴν μετάνοια νὰ ἀνεβοῦμε σὲ οὐράνια ὕψη καὶ ὑπερκόσμια ἀγαθά.

Ἂς παρακολουθήσωμε καὶ ἐφέτος ὅλα τὰ τελούμενα κατὰ τὴν πνευματική,  κατανυκτικὴ καὶ κοινωνικὴ αὐτὴ περίοδο τῆς Ἐκκλησίας μας, γιὰ νὰ κατορθώσωμε καὶ ἐμεῖς, μὲ μετάνοια καὶ φιλαλήθεια, νὰ ἀπολαύσωμε τοὺς καρποὺς τῆς ἀγάπης ποὺ μᾶς προσφέρει ἁπλόχερα ὁ μεγάλος μας Βασιλιὰς καὶ Σωτήρας μας Χριστός, ὁ Ὁποῖος, συμφώνως μὲ τὸ ὑμνογραφικὸ «ἐκ γὰρ θανάτου πρὸς ζωὴν καὶ ἐκ γῆς πρὸς οὐρανὸν ἡμᾶς διεβίβασεν ἐπινίκιον ᾄδοντας».Β. Τσούπρας